درمان اختلال تکلم بعد از سکته مغزی

درمان اختلال تکلم بعد از سکته مغزی با روش های مختلف امکان پذیر است. مشکلات تکلم یکی از عوارض رایج سکته مغزی است که به دلیل آسیب به بخش‌هایی از مغز که مسئول تولید و درک زبان هستند، رخ می‌دهد. این اختلال ممکن است بر توانایی صحبت کردن، درک گفتار دیگران، خواندن و نوشتن تأثیر بگذارد.اما درمان اختلال تکلم بعد از سکته مغزی نیازمند صبر، تمرین مستمر و حمایت از سوی افراد نزدیک است. با پیگیری مداوم و استفاده از روش‌های متنوع، بسیاری از افراد می‌توانند بهبود قابل توجهی در مهارت‌های زبانی خود تجربه کنند. در این مقاله به بررسی درمان‌های متداول در زمان بروز این این عارضه می‌پردازیم.

چگونگی تاثیر سکته مغزی بر گفتار و تکلم

سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که خون‌رسانی به بخشی از مغز قطع می‌شود یا به شدت کاهش می‌یابد و باعث آسیب یا مرگ سلول‌های مغزی در آن ناحیه می‌شود. بسته به این که کدام بخش از مغز آسیب دیده باشد، عوارض مختلفی از جمله مشکلات گفتاری، می‌تواند به وجود بیاید که نام علمی این عارضه “آفازی” است.

آسیب به ناحیه‌های زبانی مغز

مغز دارای ناحیه‌های خاصی است که مستقیماً با تولید و درک زبان در ارتباط هستند. دو ناحیه اصلی که با گفتار در ارتباطند عبارتند از:

ناحیه بروکا (Broca’s area): این ناحیه که در نیمکره چپ مغز قرار دارد، مسئول تولید کلام است. آسیب به این ناحیه می‌تواند منجر به نوعی آفازی به نام “آفازی بروکا” شود که در آن بیمار قادر به بیان کلمات به صورت روان نیست و ممکن است جملات کوتاه و ناقصی بیان کند. افراد مبتلا معمولاً آگاهی کامل از مشکل خود دارند و این می‌تواند باعث احساس ناامیدی شود.

ناحیه ورنیکه (Wernicke’s area): این ناحیه نیز در نیمکره چپ مغز قرار دارد و مسئول درک گفتار است. آسیب به این ناحیه می‌تواند منجر به “آفازی ورنیکه” شود. در این حالت، بیمار ممکن است توانایی صحبت کردن را داشته باشد، اما گفتار او ممکن است بدون معنا باشد یا جملات نامفهومی بگوید. همچنین، این بیماران ممکن است دشواری زیادی در درک گفتار دیگران داشته باشند.

بیشتر بخوانید: درمان سکته مغزی با rtms

اختلال در ارتباطات عصبی

 حتی اگر ناحیه‌های اصلی زبانی مغز به صورت مستقیم آسیب ندیده باشند، ممکن است ارتباطات عصبی میان نواحی مختلف مغز مختل شود. این موضوع می‌تواند باعث مشکلات در هماهنگی عضلات مورد نیاز برای صحبت کردن یا درک کلمات شود.

آسیب به نواحی مرتبط با کنترل عضلات گفتاری

 سکته مغزی می‌تواند نواحی از مغز را که مسئول کنترل عضلات مورد نیاز برای تولید گفتار (مانند زبان، لب‌ها، و تارهای صوتی) هستند، تحت تاثیر قرار دهد. این اتفاق می‌تواند منجر به اختلالی به نام دیزآرتری (Dysarthria) شود که در آن بیمار ممکن است به دلیل ضعف یا کنترل ناکافی عضلات گفتاری، به صورت نامفهوم صحبت کند.

بسته به میزان و محل آسیب مغزی، تاثیرات سکته بر گفتار می‌تواند متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است فقط مشکلات جزئی در بیان یا درک زبان داشته باشند، در حالی که دیگران ممکن است به شدت دچار مشکل شوند و نیاز به درمان طولانی‌مدت داشته باشند.

به طور کلی، کاهش توانایی در بیان افکار به صورت کلامی، کاهش توانایی در درک گفتار دیگران، کاهش توانایی در خواندن و نوشتن، مشکل در پیدا کردن کلمات مناسب (جستجوی کلمات) می تواند از عوارض سکته مغزی باشد.

انواع درمان اختلال تکلم بعد از سکته مغزی

گفتاردرمانی: گفتاردرمانی اولین و مهم‌ترین روش درمان برای افراد مبتلا به آفازی است. یک گفتاردرمانگر ماهر می‌تواند با استفاده از تمرینات مختلف، به بیمار کمک کند تا دوباره کلمات را پیدا کند و جملات را بسازد. این تمرینات شامل تکرار کلمات، تمرین‌های بیان جملات، و تمرینات درک و فهم گفتار است. مثلاً ممکن است از بیمار خواسته شود که تصویر یک شیء را ببیند و نام آن را بگوید، یا به سوالات ساده پاسخ دهد.

استفاده از تکنولوژی: تکنولوژی‌های مدرن می‌توانند به شدت در توانبخشی گفتاری موثر باشند این روش ها با ارائه تمرینات تعاملی، کمک می‌کنند تا بیمار به صورت مستقل در خانه نیز تمرین کند. این برنامه‌ها می‌توانند شامل بازی‌های زبانی، تمرین‌های صوتی، و حتی سیستم‌های شبیه‌سازی مکالمه باشند.

تمرینات گروهی و اجتماعی: شرکت در گروه‌های حمایتی و تمرینات اجتماعی، به بیمار کمک می‌کند تا مهارت‌های گفتاری خود را در محیط‌های واقعی تقویت کند. ارتباط با دیگران و تمرین صحبت کردن در شرایط مختلف، باعث می‌شود که بیمار با اعتماد به نفس بیشتری به مکالمه بپردازد.

استفاده از روش‌های جایگزین ارتباطی: در مواردی که گفتار به شدت آسیب دیده است، استفاده از روش‌های جایگزین ارتباطی مانند زبان اشاره، تصاویر، و یا نوشتن، می‌تواند به بیمار کمک کند تا بتواند با دیگران ارتباط برقرار کند.

در نهایت، نوع و شدت مشکلات گفتاری بعد از سکته مغزی به این بستگی دارد که کدام بخش از مغز و تا چه حدی آسیب دیده است.

بیشتر بخوانید: سکته مغزی در کودکان و نوجوانان

درمان اختلال تکلم بعد از سکته مغزی با آر تی ام اس

تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای تکراری (rTMS) یکی از روش‌های نوین و غیرتهاجمی است که به طور فزاینده‌ای برای درمان اختلالات تکلم بعد از سکته مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش از طریق ارسال پالس‌های مغناطیسی به مناطق خاصی از مغز، سعی در تحریک یا مهار فعالیت نورون‌ها دارد تا فرآیند بازسازی و بهبود عملکرد مغز را تسهیل کند.

درمان با rTMS معمولاً به این صورت انجام می‌شود که بیمار روی یک صندلی راحت می‌نشیند و دستگاهی که پالس‌های مغناطیسی تولید می‌کند، روی سر او قرار می‌گیرد. این دستگاه پالس‌ها را به ناحیه‌های خاصی از مغز ارسال می‌کند که با گفتار و زبان مرتبط هستند. هر جلسه درمانی معمولاً بین ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد و ممکن است چندین جلسه در طول هفته برای چند هفته انجام شود.

عملکرد rTMS در درمان اختلال تکلم بعد از سکته مغزی

مهار ناحیه‌های آسیب‌دیده: در برخی موارد، سکته مغزی باعث می‌شود که ناحیه‌های آسیب‌دیده مغز، عملکردهای ناحیه‌های سالم مجاور را نیز مختل کنند. rTMS می‌تواند با ارسال پالس‌های مغناطیسی به این ناحیه‌های آسیب‌دیده، آنها را مهار کند و به این ترتیب فعالیت نواحی سالم را بهبود بخشد.

تحریک ناحیه‌های سالم: از سوی دیگر، این روش می‌تواند ناحیه‌های سالم مغز را که به طور طبیعی در تولید و درک گفتار نقش دارند، تحریک کند. با تقویت این نواحی، مغز می‌تواند به صورت بهتری عملکردهای زبانی خود را بازیابی کند.

بازسازی اتصالات عصبی: rTMS ممکن است به بازسازی اتصالات عصبی بین نواحی مختلف مغز کمک کند. این بازسازی می‌تواند باعث بهبود هماهنگی و ارتباط بین نواحی مغزی مرتبط با گفتار شود و به مرور زمان توانایی‌های زبانی بیمار را بهبود بخشد.

بیشتر بخوانید: پیشگیری از سکته مغزی

مزایای rTMS در درمان اختلال تکلم بعد از سکته مغزی

غیر تهاجمی بودن: برخلاف روش‌های جراحی یا دارویی، rTMS به صورت غیر تهاجمی و با کمترین عوارض جانبی انجام می‌شود.
اثرگذاری اثبات‌شده: مطالعات نشان داده‌اند که rTMS می‌تواند به طور موثر به بهبود اختلالات زبانی پس از سکته مغزی کمک کند، به ویژه زمانی که با روش‌های دیگر مانند گفتاردرمانی ترکیب شود.
پتانسیل بالا برای بهبود: برخی بیماران که به روش‌های سنتی درمانی پاسخ نمی‌دهند، ممکن است از rTMS بهره‌مند شوند.

نتیجه‌گیری

درمان اختلال تکلم پس از سکته مغزی مانند یافتن کلید دوباره‌ای برای قفل زبانی است که ناگهان بسته شده است. از گفتاردرمانی سنتی تا تکنولوژی‌های پیشرفته مانند rTMS، هر کدام نقش مهمی در بازگشایی این قفل دارند. با ترکیبی از این روش‌های نوآورانه و همراهی صبورانه خانواده و درمانگران، بیماران می‌توانند مسیر بازگشت به دنیای پر از واژه‌ها و ارتباطات را با اعتماد به نفس طی کنند. در نهایت، این سفر بهبودی نه تنها بازگرداندن توانایی صحبت کردن است، بلکه بازیابی بخش بزرگی از هویت و زندگی اجتماعی فرد است.