بافت مغز، مایع مغزی – نخاعی و خون سه جزء فضای داخل جمجمه را را تشکیل می دهند که افزایش هر یک از آنها میتواند سبب افزایش فشار داخل جمجمه شود نمونههایی از این موارد در جدول ذیل آمده است:
بعضی از علل افزایش فشار داخل جمجمه
| مکانسیم افزایش فشار داخل جمجمه | علل |
| افزایش حجم بافتی | تومور، آبسه، هماتوم های داخل جمجمه، ادم مغز |
| افزایش حجم خون | هیپرکاپنی، هیپوکسی، انسداد سینوس وریدی |
| افزایش CSF | درگیری منتشر مننژ (عفونی، گرانولوماتوز، کارینوماتوز)، خونریزی ساب آراکنوئید، تومور شبکه کوروئید، هیدروسفالی انسدادی مثلا ناشی از تومور بطن سوم یا چهارم |
علائم افزایش فشار داخل جمجمه
علائم افزایش فشار داخل جمجمه شامل موارد ذیل می شوند:
سردرد، تهوع و استفراغ، خواب آلودگی فلج عصب ششم مغزی چشمی که باعث دوبینی می شود و ادم پاپی یا ورم ته چشم می باشند سردرد معمولاً در صبح شدیدتر است و با انجام مانور والسالوا مانند عطسه سرفه و غیره تشدید می شود. برای بررسی بیشتر این مورد باید درمان سردرد را بشناسید.
یکی از علل افزایش فشار داخل جمجمه بیماری فشار داخل جمجمه به صورت ایدیوپاتیک یا خود به خودی می باشد این سندروم به مواردی گفته میشود که بیمار دچار افزایش فشار داخل جمجمه و در نتیجه سردرد و ادم پاپی یا همان ورم ته چشم شده اما در سی تی اسکن یا ام آر آی تودهای یافت نمی شود و ترکیبات مایع مغزی نخاعی نیز نرمال است از این رو در گذشته به آن سودوتومور سربری یا تومور کاذب مغزی گفته می شود. در این بیماری علت افزایش فشار داخل جمجمه نامشخص است و بر اساس آخرین نظریات احتمالاً انسداد عملکردی در جریان خروجی خون از سینوس های وریدی وجود دارد.
بیش تر بخوانید : مرگ مغزی
این بیماری در زنان شایع تر از مردان است و اکثر بیماران را زنان جوان و چاق تشکیل می دهند که اغلب دارای اختلالات قاعدگی نیز هستند البته این بیماران در کودکان و نوجوانان نیز ممکن است دیده شود در آقایان نیز ممکن است دیده شود.
علائم بالینی سردرد ناشی از افزایش فشار داخل جمجمه شامل موارد ذیل می باشد:
سردرد علامت اصلی این بیماری را تشکیل می دهد درد در ناحیه پس سری و یا به صورت منتشر وجود دارد و مانند سایر موارد افزایش فشار داخل جمجمه در هنگام صبح شدیدتر است و زور زدن و مانور والسالوا یا سرفه نیز آن را تشدید می کند یک نکته مشهود در معاینه این بیماران وجود ورم ته چشم یا همان ادم پاپی است سایر علائم که با شیوع کمتری دیده میشوند عبارتند از دوبینی در اثر در اثر فلج یک یا دو طرفه عصب ۶ و احساس گیجی و منگی و وزوز گوش و تاری دید.
مبتلایان به این بیماری ممکن است در هنگام تغییر وضعیت از حالت نشسته به ایستاده دچار تاری دید موقتی شوند در معاینه میدان بینایی محدود شده و نقطه کور بزرگ شده دیده می شود و چنانکه فشار داخل جمجمه کاهش داده نشود در دراز مدت تحت فشار قرار گرفتن الیاف عصب بینایی و ورید مرکزی شبکه می تواند باعث کوری دائمی شود.
این نکته و توجه به آن بسیار مهم است، یکی از مهمترین دغدغه های پزشکان در این نوع سردرد اثراتی است که بر عصب بینایی گذاشته می شود و ممکن است باعث کوری برگشت ناپذیر شود به همین علت شک به این بیماری و تشخیص زودرس لازم است و می تواند بسیار کمک کننده باشد.
تشخیص افزایش فشار داخل جمجمه
تشخیص هایپرتانسیون ایدیوپاتیک داخل جمجمه نیازمند رد سایر علل افزایش فشار داخل جمجمه است در تمام بیماران ام آر آی یا سی تی اسکن برای بررسی هیدروسفالی یا توده های داخل مغزی لازم است و پس از اطمینان از عدم وجود توده های مغزی باید اندازه گیری فشار داخل جمجمه از طریق پونکسیون کمری انجام شود به طور مشخص در این بیماران فشار مایع مغزی نخاعی بالا است معمولاً بالاتر از ۲۵ سانتی متر آب و آنالیز مایع مغزی نخاعی نشان دهنده نرمال بودن قند و عدم وجود سلول التهابی و نرمال یا پایین بودن پروتئین است.
مصرف بعضی از داروها نیز می تواند با افزایش فشار داخل جمجمه ارتباط داشته باشد لذا حتماً در شرح حالی که از بیمار گرفته می شود به آنها توجه می شود.
جدول داروهای مرتبط با هیپرتانسیون ایدیوپاتیک داخل جمجمه
| ۱. مینوسیکلین | ۵. کوتریموکسازول | ۹. نیتروفورانتوئین |
| ۲. هیپرویتامینوز A (ایزوترتینوئین) | ۶. سایمتیدین | ۱۰. سولفونامیدها |
| ۳. نالیدیکسیک اسید | ۷. پردنیزولون | ۱۱. کینولون ها |
| ۴. تتراسیکلین | ۸. تاموکسی فن |
درمان افزایش فشار داخل جمجمه
درمان این بیماری در جهت کاهش فشار داخل جمجمه است درمان شامل داروهایی مثل استازولامید، توپیرامات با یا بدون فورزماید می باشند و در مواردی که بینایی در خطر باشد و ادم شدید باشد از کورتون خوراکی یا تزریقی نیز استفاده می شود که مورد آخر با توجه به افزایش شانس عود ورم بعد از قطع کورتون فقط در موارد ضروری استفاده می شود. استازولامید باعث کاهش تولید مایع مغزی نخاعی می شود. اثر داروها پایدار نیست و در اکثر موارد نیاز به پونکسیون مکرر لومبار (LP) و تخلیه مایع csf وجود دارد.
کاهش وزن حتماً به بیماران توصیه می شود. در موارد مقاوم به درمان خوراکی و پونکسیون کمری درمان های جراحی اندیکاسیون پیدا میکند در مواردی که سردرد علامت غالب باشد و به درمان دارویی مقاوم باشد از شانت گذاری جهت تخلیه مایع مغزی نخاعی استفاده می شود و در مواردی که بینایی در خطر و مقاوم به درمان دارویی باشد از سوراخ کردن غلاف عصب بینایی برای پیشگیری از کوری استفاده می شود.
