تشنج Seizure
لغت Seizure ریشه یونانی داشته و به معنی وقفه است. تشنج یک تظاهر حرکتی یا حسی یا شناختی از تخلیه الکتریکی خودبخودی در سلول های مغزی است. در مواردی که تشنج به صورت تکرار شونده رخ دهد و یا تظاهری از یک سندرم مادرزادی را تشکیل دهد، بعضی اصطلاح صرع (Epilepsy) را به کار می برند. به طور متوسط ۵/۰ – ۵/۱ درصد جمعیت، در زمانی از زندگی خود حداقل ۱ بار مبتلا به تشنج شده اند.
تشنج چیست ؟
تشنج به معنی یک حمله ی ناگهانی عصبی ناشی از تخلیه های غیر طبیعی سلول های عصبی قشر مغز است و بسته به این که این تخلیه های از کجای مغز منشا می گیرند، می تواند باعث تظاهرات گوناگون شود که این تظاهرات می توانند هر کدام به تنهایی و یا ترکیب با هم دیگر وجود داشته باشند .
علائم تشنج
بعضی از این تظاهرات شامل تغییرات سطح هوشیاری، گیجی، منگی و خواب آلودگی است . تشنج می تواند به صورت اختلالات حرکتی مثل سر شدن، شل شدن، پرش اندام ها و حرکات غیر طبیعی سر، گردن و چشم ها باشد . تشنج می تواند به صورت اختلالات حسی مانند گزگز و مرمور شدن اندام ها باشد .
این بیماری می تواند به صورت اختلالات گذرای حافظه و اختلال کنترل ادرار و مدفوع ظاهر شود . همچنین می تواند به صورت اختلال در تنظیم سیستم عصبی خودکار بدن خود را نشان دهد و باعث گرم شدن ها و سرد شدن ها، افزایش و افت فشار خون، حملات افتادن شود .
همچنین می تواند به صورت حملات اختلالات روانی مانند: سرخوشی ها و افسردگی های گذار، اختلالات رفتاری، پرخاشگری، حملات خشم و حرکات عجیب و قریب شود . این بیماری می تواند خود را به صورت سردرد، سرگیجه و یا اختلالات بینایی خود را نشان دهد .
انواع تشنج
تشنج ها در یک طبقه بندی به دو دسته ژنرالیزه و پارشیل تقسیم بندی می شوند. انواع تشنج های ژنرالیزه عبارتند از: تونیک – کلونیک، آتونیک، ابسانس، میوکلونیک و تونیک خالص. تشنج های پارشیل نیز به دو دسته ساده و کمپلکس تقسیم می شوند.
تشنج های پارشیل شایع ترین نوع تشنج بوده و بعد از آن، تشنج های تونیک – کلونیک ژنرالیزه در مقام دوم شیوع قرار دارند. شایع ترین سنین بروز انواع تشنج قبل از یک سالگی و پس از ۶۰ سالگی است.
دکتر ناصر مهربان متخصص مغز و اعصاب، عضلات و ستون فقرات با استفاده از روش های تشخیصی و درمانی مجهز به بررسی بیماری ها می پردازد و از بروز عوارض زیاد جلوگیری می کند. جهت مشاوره با متخصص مغز و اعصاب خوب در تهران می توانید با شماره ۰۲۱۲۲۵۷۸۵۷۵ تماس بگیرید یا به آدرس اینستاگرام دکتر ناصر مهربان مراجعه کنید .
علل تشنج
اسکلروز قسمت مدیال لوب تمپورال از علل پاتوفیزیولوژیک تشنج پارشیل محسوب میشود. از علل دیگر تشنج می توان به ایسکمی مغز، تومورهای مغزی، و ضایعات مادرزادی مغز اشاره نمود.
در بسیاری از موارد تشنج واقعی نبوده و ممکن است علل روانپزشکی داشته باشد. در مواردی هم ممکن است تشنج واقعی و کاذب توأما در یک شخص بروز کند. افتراق این دو بسیار مهم است. جدول ذیل در افتراق این دو نوع تشنج از یکدیگر کمک کننده است.
علائم افتراق تشنج واقعی و کاذب
| علائم | واقعی | کاذب |
| افت هوشیاری بعد از تشنج | دارد | ندارد |
| بی اختیاری ادرار | دارد | ندارد |
| گاز گرفتن زبان | دارد | ندارد |
| حرکات کنترل شده | ندارد | دارد |
| صدمه به خود حین تشنج | دارد | ندارد |
| باند شدن لگن بیمار حین تشنج | ندارد | دارد |
| خروج کف از دهان | دارد | ممکن است داشته باشد |
بروز تشنج ممکن است با عوارضی همراه باشد لاسراسیون زبان، چانه و لب ها و ترومای سر در اثر افتادن یا تشنج در نزدیکی اشیاء سخت محتمل است . شکستگی مهره هاو دررفتگی شانه نیز ار عوارض تشنج محسوب می شود. به طور کلی مرگ و میر در بیماران مبتلا به اپی لپسی ۲ تا ۳ برابر جمعیت عادی است.
در مورد تشنج های ثانویه (ثانوی به یک علت مغزی) درمان طولانی مدت، گاهی تا آخر عمر لازم است، مگر آن که با اقدامات درمانی دیگر مانند جراحی، علت فوق حذف گردد. در تشنج های ایدیوپاتیک بالغین، در صورت عدم تکرار تشنج برای حدود ۴ سال می توان با کاهش تدریجی دوز داروهای ضد تشنج، دارو را قطع نمود. طبیعی بودن نوار مغز در این مورد کمک کننده است، اما نوار مغز غیر طبیعی اندیکاسیون قطعی جهت ادامه درمان نیست.
در موارد تشنج، بهترین وسیله تصویربرداری MRI می باشد. از نوار مغز بیشتر جهت تأیید تشخیص و طبقه بندی نوع تشنج استفاده می گردد.
تشنج استاتوس
تشنجی است که بیش از ۳۰ دقیقه به طول انجامد و یا قبل از هوشیار شدن بیمار تکرار شود. علت آن می تواند قطع داروی ضد تشنج یا عللی مانند بیماری های داخلی یا عفونی، استرس ها یا مصرف داروهای خاص باشد. تشنج استاتوس یک اورژانس محسوب می شود .
درمان تشنج
اقدامات اولیه
- بررسی راه هوایی، تنفس و گردش خون و اطمینان از سلامت آن ها
- تجویز اکسیژن با ماسک
- برقراری راه وریدی و گرفتن نمونه خون جهت اندازه گیری قند خون
- نوار قلب
- انجام آزمایش کامل خون و بیوشیمی شامل: BS، CBC کراتی نین، اوره، Na، K، Ca و Mg
- همزمان با موارد فوق باید درمان دارویی هم شروع شود .
درمان دارویی
معمولا در موارد تشنج غیر قابل کنترل از درمان ترکیبی استفاده می گردد . شرط استفاده از دو داروی ضد تشنج به صورت همزمان آن است که مکانیزم اثرشان حتی المقدور یکسان نباشد و البته باید به روش دفع دارو و تداخل دارویی نیز توجه نمود . درمان با توجه به شدت بیماری و نوع آن متفاوت خواهد بود . لذا برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص بهتر است به متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید و از مصرف خودسرانه دارو ها بپرهیزید تا از بروز عوارض جبران ناپذیر بپرهیزید .
برای کسب اطلاعات بیشتر به بهترین متخصص مغز و اعصاب در تهران مراجعه نمایید .
