تفاوت بیماری “ام اس” با “ای ال اس”

بیماری‌های نورولوژیک مثل ام‌اس (MS) و ای‌ال‌اس (ALS) نه تنها دنیای پزشکی را به چالش می‌کشند، بلکه تأثیرات عمیقی بر زندگی بیماران و اطرافیانشان دارند. این دو بیماری اگرچه نام‌های مشابهی دارند، اما در واقع مسیرهای متفاوتی را طی می‌کنند. یکی سیستم عصبی مرکزی را هدف قرار می‌دهد و دیگری عضلات را از توان می‌اندازد. در این مقاله، با بررسی تفاوت‌های اساسی بین ام‌اس و ای‌ال‌اس، به درک بهتر این دو بیماری می‌پردازیم و شما را با چالش‌ها و درمان‌های آن‌ها آشنا می‌کنیم.

تفاوت های اصلی بیماری ام اس با ای ال اس

ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس) و ای‌ال‌اس (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک) دو بیماری عصبی هستند که علیرغم شباهت در نام‌گذاری، از نظر علت، علائم و مسیر پیشرفت کاملاً متفاوت‌اند. در ادامه تفاوت‌های اصلی این دو بیماری از قبیل علت ام اس و علت “ای ال اس” را بررسی می‌کنیم:

سیستم درگیر در بیماری

ام‌اس: سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) را هدف قرار می‌دهد و باعث تخریب پوشش میلین (لایه محافظ اعصاب) می‌شود. این آسیب عملکرد اعصاب را مختل می‌کند.

ای‌ال‌اس: سلول‌های عصبی حرکتی (نورون‌های حرکتی) در مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار داده و منجر به تحلیل رفتن عضلات و فلج تدریجی می‌شود.

ماهیت بیماری

ام‌اس: یک بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های خودی حمله می‌کند.

ای‌ال‌اس: یک بیماری تحلیل‌برنده عصبی است که دلیل آن به طور کامل مشخص نیست اما ممکن است عوامل ژنتیکی و محیطی نقش داشته باشند.

علائم اصلی

ام‌اس: علائم متنوعی از جمله ضعف عضلانی، خستگی، مشکلات بینایی، بی‌حسی و اختلال در تعادل و حافظه دارد. این علائم ممکن است عود کنند و سپس بهبود یابند.

ای‌ال‌اس: علائم با ضعف تدریجی عضلات شروع شده و به از دست دادن کنترل حرکت، مشکل در صحبت کردن، بلع و در نهایت تنفس منجر می‌شود.

پیشرفت بیماری

ام‌اس: پیشرفت بیماری متغیر است و اغلب دوره‌های بهبودی و عود دارد. برخی بیماران می‌توانند زندگی نسبتاً طبیعی داشته باشند.

ای‌ال‌اس: بیماری به صورت مداوم و غیرقابل برگشت پیشرفت می‌کند و معمولاً پس از چند سال، مرگبار است.

درمان

ام‌اس: داروهای تعدیل‌کننده ایمنی و روش‌های توانبخشی می‌توانند پیشرفت بیماری را کند کرده و علائم را کنترل کنند.

ای‌ال‌اس: درمان قطعی وجود ندارد و مراقبت حمایتی و داروهایی مانند ریلوژول می‌توانند طول عمر بیمار را کمی افزایش دهند.

این دو بیماری هرچند نامشان شباهت دارد، اما تجربه آن‌ها برای بیماران و درمان آن‌ها از زمین تا آسمان متفاوت است. آگاهی از تفاوت‌ها می‌تواند به بیماران و خانواده‌هایشان کمک کند تا بهتر با شرایط کنار بیایند و تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.

بیشتر بخوانید: بیماری ام اس در زنان

تفاوت علائم و نشانه های بیماری ام اس و ای ال اس

هر دو بیماری ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس) و ای‌ال‌اس (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک) بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند، اما علائم و نشانه‌های آن‌ها کاملاً متفاوت است. در ادامه، تفاوت‌های اصلی در علائم این دو بیماری را بررسی می‌کنیم:

علائم حرکتی

علائم ام‌اس:ضعف عضلانی یا بی‌حسی در اندام‌ها (معمولاً یک طرف بدن یا بخش خاصی از آن)، مشکل در هماهنگی حرکات و حفظ تعادل،  لرزش خفیف یا حرکات غیرارادی عضلات و اسپاسم عضلانی به همراه دارد.

ای‌ال‌اس:ضعف پیشرونده و شدید عضلات که معمولاً از دست‌ها یا پاها شروع می‌شود.از دست دادن کامل توانایی حرکت در برخی عضلات، گرفتگی عضلانی (کرامپ) و حرکات پرشی غیرارادی و تحلیل رفتن عضلات از علائم حرکتی آن است.

علائم حسی

ام‌اس:بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در صورت، دست‌ها یا پاها، درد در نقاط مختلف بدن و حساسیت به گرما که می‌تواند علائم را تشدید کند.

ای‌ال‌اس: معمولاً فاقد علائم حسی است؛ حس لامسه، درد و سایر احساسات معمولاً حفظ می‌شوند.

مشکلات بینایی

ام‌اس:تاری دید یا دوبینی، از دست دادن موقتی بینایی در یک چشم (نوریت اپتیک) و همچنین درد هنگام حرکت دادن چشم در این بیماری مشاهده می شود.

ای‌ال‌اس:مشکلات بینایی نادر هستند و معمولاً این بخش از سیستم عصبی درگیر نمی‌شود.

مشکلات گفتاری و بلع

ام‌اس:گفتار نامفهوم یا بریده‌بریده، گاهی مشکل خفیف در بلع رخ می دهد.

ای‌ال‌اس:مشکلات شدید و پیشرونده در گفتار و بلع (دیسفاژی) و همچنین ناتوانی کامل در صحبت کردن در مراحل پیشرفته وجود دارد.

مشکلات شناختی

ام‌اس:کاهش حافظه کوتاه‌مدت،مشکل در تمرکز یا پردازش اطلاعات و نوسانات خلقی یا افسردگی در آن بارز است.

ای‌ال‌اس:در بیشتر موارد، عملکرد شناختی حفظ می‌شود؛ اما در برخی بیماران، نوعی دمانس به نام دمانس فرونتوتمپورال ممکن است بروز کند.

مشکلات تنفسی

ام‌اس:در موارد بسیار پیشرفته، ممکن است به مشکلات خفیف تنفسی منجر شود.

ای‌ال‌اس:مشکلات تنفسی جدی که معمولاً به دستگاه تنفسی کمکی نیاز دارد.نارسایی تنفسی علت اصلی مرگ در ای‌ال‌اس است.

شباهت های بیماری ام اس و ای ال اس 

بیماری‌های ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس) و ای‌ال‌اس (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک) علیرغم تفاوت‌های قابل‌توجه در علت و روند پیشرفت، شباهت‌هایی دارند که گاهی موجب اشتباه تشخیصی یا سردرگمی در مراحل اولیه بیماری می‌شوند. این شباهت‌ها عبارت‌اند از:

📌 هر دو بیماری سیستم عصبی را درگیر می‌کنند. این شباهت در ناحیه تأثیر ممکن است در علائم اولیه، مثل ضعف عضلانی، موجب اشتباه شود.

📌 هر دو بیماری با ضعف عضلانی همراه هستند.

📌 هر دو بیماری می‌توانند منجر به مشکلات حرکتی شوند

📌 هر دو بیماری، بیماران ممکن است اسپاسم یا گرفتگی عضلات را تجربه کنند، اگرچه شدت و توزیع آن متفاوت است.

📌 خستگی یکی از علائم شایع در هر دو بیماری است.این خستگی می‌تواند در فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد کند و در هر دو مورد ممکن است به‌اشتباه ناشی از سبک زندگی یا شرایط دیگر تشخیص داده شود.

📌 در هر دو بیماری ممکن است مشکلات گفتاری بروز کنند.

📌 اگرچه مشکلات بلع در ای‌ال‌اس رایج‌تر و شدیدتر است، در موارد پیشرفته ام‌اس نیز ممکن است این علامت دیده شود.

📌 هر دو بیماری مزمن هستند و به مرور زمان پیشرفت می‌کنند.بیماران ممکن است با تغییرات تدریجی در توانایی‌های حرکتی و عملکرد بدنی مواجه شوند.

برخی آزمایش‌ها مانند تصویربرداری با MRI در هر دو بیماری استفاده می‌شود، زیرا تغییرات در سیستم عصبی قابل‌بررسی است.گاهی اوقات نتایج مبهم اولیه می‌تواند تشخیص دقیق را به تاخیر بیندازد.

تفاوت های بیماری ام اس و ای ال اس در تشخیص

بیماری‌های ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس) و ای‌ال‌اس (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک) از آن دسته بیماری‌های عصبی هستند که ممکن است در مراحل ابتدایی با علائم مشابهی ظاهر شوند، اما تشخیص دقیق آن‌ها نیازمند بررسی‌های دقیق پزشکی است. در این بخش، تفاوت‌های تشخیصی این دو بیماری بررسی خواهد شد.

بررسی تاریخچه پزشکی و علائم بالینی

ام‌اس:این بیماری معمولاً با دوره‌های بازگشتی و بهبودی ظاهر می‌شود. بیماران ممکن است در برخی از دوره‌ها علائم را تجربه کنند و سپس بهبود یابند. علائم اولیه شامل ضعف عضلانی، مشکلات بینایی، بی‌حسی، و مشکلات در حرکت هستند که به‌طور متناوب و در نقاط مختلف بدن بروز می‌کنند.

ای‌ال‌اس:در ای‌ال‌اس، بیماری به‌طور پیشرونده و بدون دوره‌های بهبودی پیشرفت می‌کند. ضعف عضلانی به‌طور یکنواخت و متمرکز در دست‌ها و پاها مشاهده می‌شود و به‌طور پیوسته بدتر می‌شود. این بیماری معمولاً با تحلیل تدریجی عضلات و مشکلات شدید در حرکت، گفتار، و بلع همراه است.

انجام آزمایش‌های تصویربرداری

ام‌اس:در تشخیص ام‌اس، از MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) برای مشاهده آسیب‌های موجود در مغز و نخاع استفاده می‌شود. در بیماران مبتلا به ام‌اس، MRI معمولاً نشان‌دهنده ضایعات متعددی در ماده سفید مغز است که به دلیل تخریب میلین (پوشش محافظ عصب‌ها) ایجاد می‌شود.

ای‌ال‌اس:در ای‌ال‌اس، MRI ممکن است تغییرات واضحی نشان ندهد، چرا که این بیماری بیشتر روی اعصاب حرکتی تأثیر می‌گذارد. اما در برخی موارد، تصویربرداری می‌تواند نشان‌دهنده‌ی تحلیل و کاهش حجم نخاع باشد.

آزمایشات نوروپسیکولوژیک

ام‌اس:برای تشخیص ام‌اس، آزمایشاتی نظیر پتانسیل‌های برانگیخته (Evoked Potentials) انجام می‌شود. این آزمایش‌ها سرعت انتقال سیگنال‌های عصبی را بررسی می‌کنند و در بیماران مبتلا به ام‌اس ممکن است نشان‌دهنده کاهش سرعت انتقال سیگنال‌های عصبی باشند.

ای‌ال‌اس:در ای‌ال‌اس، آزمایش‌های الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعه سرعت هدایت عصبی برای ارزیابی فعالیت‌های عصبی و عضلانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این آزمایش‌ها به‌ویژه برای تشخیص آسیب به اعصاب حرکتی مفید هستند.

آزمایش مایع مغزی-نخاعی (CSF)

ام‌اس:در ام‌اس، نمونه‌گیری مایع مغزی-نخاعی ممکن است نشان‌دهنده وجود IgG (ایمنوگلوبولین G) و نوارهای اولیگوکلونال باشد که نشان‌دهنده فعالیت التهابی در سیستم عصبی مرکزی است.
این یافته‌ها معمولاً در بیماران مبتلا به ام‌اس دیده می‌شود.

ای‌ال‌اس:در ای‌ال‌اس، مایع مغزی-نخاعی معمولاً تغییرات قابل‌توجهی نشان نمی‌دهد. بنابراین، آزمایش مایع مغزی-نخاعی به‌طور معمول برای تشخیص ای‌ال‌اس مفید نیست.

تست‌های ژنتیکی

ام‌اس:علل دقیق ام‌اس هنوز شناخته نشده‌اند، ولی برخی تحقیقات نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی ممکن است نقش داشته باشند. با این حال، تست ژنتیکی در حال حاضر برای تشخیص ام‌اس به‌طور روتین استفاده نمی‌شود.

ای‌ال‌اس:در برخی از انواع ای‌ال‌اس، تست‌های ژنتیکی برای شناسایی جهش‌های خاص مانند جهش در ژن SOD1 (ژن مرتبط با ای‌ال‌اس ارثی) انجام می‌شود. این آزمایش‌ها در تشخیص انواع ارثی ای‌ال‌اس بسیار مفید هستند.

تشخیص افتراقی

ام‌اس:بسیاری از بیماری‌های دیگر با علائم مشابه ام‌اس وجود دارند، مانند عفونت‌های ویروسی و اختلالات التهابی. بنابراین، تشخیص ام‌اس نیازمند رد سایر بیماری‌هاست.

ای‌ال‌اس:ای‌ال‌اس نیز با بیماری‌های دیگری مانند پلی‌نوروپاتی یا میوپاتی‌ها اشتباه گرفته می‌شود. بنابراین، تشخیص ای‌ال‌اس نیازمند رد دیگر اختلالات عضلانی و عصبی است.

تفاوت های بیماری ام اس و ای ال اس در درمان

بیماری‌های ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس) و ای‌ال‌اس (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک) هر دو بیماری‌های عصبی هستند، اما از آنجایی که ماهیت و مسیر پیشرفت این بیماری‌ها کاملاً متفاوت است، درمان‌های آن‌ها نیز تفاوت‌های چشم‌گیری دارند. در این بخش، به مقایسه روش‌های درمانی این دو بیماری پرداخته می‌شود.

درمان دارویی ام‌اس

درمان‌های تعدیل‌کننده بیماری:در ام‌اس، هدف درمان کاهش حملات و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. داروهای تعدیل‌کننده بیماری مانند اینترفرون‌ها، گلاتیرامر استات، و فینگولیمود برای کنترل التهاب و پیشگیری از آسیب به میلین (پوشش عصبی) تجویز می‌شوند.

استروئیدها:در موارد حملات حاد، استروئیدها مانند متیل‌پردنیزولون برای کاهش التهاب و بهبود علائم استفاده می‌شود.

داروهای تعدیل‌کننده علائم:داروهایی برای کنترل علائمی چون اسپاسم عضلانی، مشکلات ادراری، و درد نیز تجویز می‌شوند.

بیشتر بخوانید: کنترل ام اس در بارداری

درمان دارویی ای‌ال‌اس

داروهای تعدیل‌کننده بیماری:ای‌ال‌اس در حال حاضر درمان قطعی ندارد، اما داروهایی مانند ریوزول و تراتولیو (edaravone) برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری و محافظت از اعصاب حرکتی تجویز می‌شوند. این داروها ممکن است طول عمر بیماران را کمی افزایش دهند، ولی نمی‌توانند به طور کامل بیماری را متوقف کنند.

داروهای تسکینی:داروهایی برای تسکین درد و کنترل اسپاسم‌های عضلانی نیز استفاده می‌شود، زیرا در ای‌ال‌اس، عضلات به تدریج تحلیل می‌روند.

 درمان ام اس با جراحی

درمان جراحی معمولاً در ام‌اس انجام نمی‌شود مگر در موارد خاصی که مشکلات مربوط به ناراحتی‌های عضلانی یا اختلالات بینایی به دنبال بیماری پیشرفت کرده باشند. در مواردی که افراد دچار درد مزمن شوند یا نیاز به درمان‌های خاص برای بهبود حرکت و تعادل داشته باشند، فیزیوتراپی و توانبخشی اولویت بیشتری دارد.

جراحی درمانی ای‌ال‌اس

 در ای‌ال‌اس نیز درمان جراحی به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما در برخی موارد برای تسکین علائم و یا ترمیم آسیب‌های مربوط به تنگی نخاع یا مشکلات مفاصل، جراحی‌هایی انجام می‌شود. همچنین در ای‌ال‌اس، برای حمایت از تنفس بیماران، جراحی تراکئوستومی ممکن است ضرورت پیدا کند.

درمان فیزیوتراپی و توانبخشی ام‌اس

 درمان‌های فیزیوتراپی و توانبخشی نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ام‌اس دارند. این درمان‌ها به کنترل اسپاسم، تقویت عضلات، و بهبود تعادل و هماهنگی کمک می‌کنند. بسیاری از افراد مبتلا به ام‌اس از یوگا، ورزش‌های هوازی و آب درمانی بهره می‌برند. یا از روش های مدرن تر مانند درمان ام اس با rtms استفاده کرد.

درمان با فیزیوتراپی و توانبخشی در ای‌ال‌اس

درمان فیزیوتراپی در ای‌ال‌اس نیز برای حفظ کیفیت زندگی و کمک به حرکت بیمار بسیار مهم است، ولی این درمان‌ها نمی‌توانند از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند. هدف اصلی توانبخشی در ای‌ال‌اس، کمک به بیمار برای حفظ توان حرکتی و راحت‌تر کردن زندگی روزمره است. استفاده از دستگاه‌های کمکی مانند تخت‌های برقی یا دستگاه‌های تنفسی برای افرادی که نیاز به کمک در تنفس دارند، رایج است.

 درمان حمایتی و مراقبت‌های تسکینی

ام‌اس:مراقبت‌های تسکینی در ام‌اس به منظور کنترل علائم مزمن مانند درد و افسردگی انجام می‌شود. بیماران مبتلا به ام‌اس می‌توانند از داروهای ضد درد، آنتی‌دپرسانت‌ها و آرام‌بخش‌ها برای بهبود وضعیت روانی و فیزیکی خود استفاده کنند.

ای‌ال‌اس:در ای‌ال‌اس، مراقبت‌های تسکینی برای تسکین درد، کاهش اضطراب و کمک به راحتی تنفس بیمار بسیار اهمیت دارند. این مراقبت‌ها شامل استفاده از داروهای ضد درد و آرام‌بخش، همچنین روش‌های تنفسی برای حفظ راحتی بیمار هستند. در مراحل پیشرفته، مراقبت‌های حمایتی به‌طور عمده برای مدیریت مشکلات تنفسی و تسهیل راحتی بیمار انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید: بهترین متخصص درمان ام اس

نتیجه گیری

در نهایت، تفاوت‌های درمانی میان بیماری‌های ام‌اس و ای‌ال‌اس نشان‌دهنده ماهیت متفاوت این دو بیماری و نیاز به رویکردهای اختصاصی در مدیریت آن‌هاست. در حالی که در ام‌اس تمرکز اصلی بر کاهش التهاب و پیشگیری از پیشرفت بیماری است، در ای‌ال‌اس درمان‌ها عمدتاً بر تسکین علائم و حمایت از بیمار در مراحل پیشرفته‌تر بیماری متمرکز می‌شوند. با این حال، در هر دو بیماری، توجه به کیفیت زندگی بیمار، استفاده از درمان‌های تسکینی و توانبخشی اهمیت زیادی دارد. برای درک بهتر نحوه مدیریت این بیماری‌ها و انتخاب بهترین درمان‌ها، مشاوره با پزشک متخصص و پیگیری منظم روند درمان ضروری است.