نیاز به درمان ام اس ضروری است. چرا که اکثر بیماران سال ها پس از شروع بیماری دچار ناتوانی جسمی می شوند به طوری که ۱۵ سال پس از شروع، نیمی از بیماران برای حرکت نیاز به کمک دارند و ۸۰% بیماران ۲۵ سال پس از شروع دچار ناتوانی حرکتی می شوند. باید یادآوری شود که حدود ۱۰ – ۲۰ درصد بیماران حتی پس از گذشت سال های از بیماری جسمی ناتوان نمی شوند و فعالیت های روزمره خود را به خوبی انجام می دهند به این گروه از بیماران، بیماران خوش خیم گفته می شود. اگر می خواهید در خصوص درمان این بیماری و راهکار های کنترل آن بیشتر بدانید، در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
ام اس یک بیماری مزمن، التهابی و خود ایمنی سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع است که با حملاتی از اختلال عملکرد اعصاب بینایی مغز و نخاع مشخص می شود، این اختلالات به میزان متغیری بهبودی حاصل می شود و مجددا در طی سالیان دچار عود می شوند. از نشانه های این بیماری می توان به مشکلات و اختلالات بینایی، حرکت دست و پا، گزگز شدن دست و پا و … اشاره کرد. این بیماری ممکن است بیش تر در افراد بین ۲۰ الی ۳۰ سال تشخیص داده شود. البته که می تواند افراد در هر سنی را درگیر خود کند. در این مقاله قصد داریم به شما بگوییم که آیا راه حلی برای درمان این بیماری وجود دارد.
درمان ام اس از چه زمان آغاز می شود؟
تظاهرات بیماری ام اس متفاوت است و بسته به محل و اندازه ضایعات ممکن است با اختلالات بینایی با بروز علائم و بعداز تشخیص آن مراحل درمان برای کنترل بیماری به سرعت آغاز می شود. به طور کلی در موارد زیر پیش آگهی M.S بهتر است.
- شروع علائم پیش از سن ۴۰ سالگی
- جنس مونث
- آغاز بیماری با نوریت اپتیک
- کم بودن حملات در چند سال اول
- بیماری با سایر بهبود یابنده – عود کننده
- بیمارانی که در ۵ سال اول میزان ناتوانی شان ناچیز باشد.
موارد زیر نشانه پیش آگهی بد در ام اس است:
- شروع پس از سن ۴۰ سالگی
- شروع با علائم مخچه ای
- سیر یکنواخت و پیشرونده
- شروع بیماری با گرفتاری همزمان چندین بخش از دستگاه اعصاب مرکزی
- جنس مذکر
بیمارانی که تنها دچار یک حمله شده اند و برای آنها احتمال بیماری ام اس مطرح است اصطلاحا سندرم ایزوله بالینی نامیده می شوند. در این بیماران برخلاف بیماران ام اس قطعی تعداد پلاک ها در MRI مغز ارزش پیش گویی کننده دارند. هر چه تعداد پلاک ها در MRI اولیه بیشتر باشد احتمال تبدیل CIS به MS قطعی بیشتر است.
بیمارانی که در MRI مغز آنها سه یا بیشتر پلاک دیده می شود، احتمال ابتلا به ام اس قطعی طی ۱۰ سال ۷۰ – ۸۰ درصد است. برعکس در صورتی که MRI نرمال باشد این احتمال به کمتر از ۱۰%می رسد.
آیا بیماری ام اس کشنده است؟
چه زمان نیاز به درمان بیماری ام اس ضروری است؟
از جمله روش های پاراکلینیکی که در تشخیص بیماری ام اس کمک کننده هستند می توان به موارد مهم زیر اشاره نمود:
MRI
پلاک های بیماری MS در ۹۵% موارد در MRI مشاهده می شوند. امروزه MRI به یک روش اصلی جهت تشخیص و پیگیری مبتلایان به MS تبدیل شده است. در MRI مغز پلاک ها بیشتر در اطراف بطن های جانبی دیده می شوند.
ماده سفید نخاع (حاوی میلین) نیز مانند ماده سفید مغز می تواند در بیماری MS گرفتار شود. این پلاک ها در MRI نخاع به صورت پراکنده دیده می شوند.
آنالیز مایع CFS
وجود باندهای الیگوکلونال در مایع مغزی نخاعی به نفع بیماری MS است. منظور از این باندها، ایمونوگلوبولین های هم شکل است که وجود آن ها در CSF به معنی ساخت ایمونوگلوبین در سیستم اعصاب مرکزی CNS است.
پتانسیل برانگیخته شده (Evoked Potential)
که انواع بینایی، شنوایی و حسی دارد. نوع بینایی آن به خصوص در تشخیص بیماری MS کمک کننده است.
تشخیص قطعی ام اس در موارد زیر باید با احتیاط و با رد سایر تشخیص های افتراقی انجام شود.
- هرگاه علائم بیماری ام اس فقط با یک محل آناتومیک از سیستم عصبی (مانند نخاع گردنی یا ساقه مغز) به خوبی توجیه شود.
- اگر بیمار در طول زمان هیچ گاه علائم بینایی، حسی و اختلال ادراری را تجربه نکرده باشد.
- هرگاه بیماری با علائمی که در ام اس نادر هستند مانند: آفازی، کره، اختلال هوشیاری یا تشنج تظاهر می کند. (تظاهر اولیه به صورت موارد فوق باشد).
- MRI مغز و نخاع کاملا نرمال باشد. هرچند نرمال بودن آن ها M.S را کاملا رد نمی کند، اما تشخیص باید با احتیاط انجام شود.
انواع روش های درمان بیماری ام اس
تاکنون درمان قطعی برای این بیماری شناخته نشده است اما درمان های موجود را می توان به سه دسته تقسیم نمود:
درمان مرحله حاد
در این مرحله از کورتیکو استروئیدها به صورت تزریقی استفاده می شود. معمولا ۱۰۰۰ میلی گرم رزوانه متیل پردنیزولون به مدت سه تا پنج روز به بیمار تزریق می شود. پس از تزریق ممکن است بیمار برای دو هفته استرئید خوارکی (مثلا پردنیزولون) دریافت کند، یا اصلا درمان خوراکی انجام نشود.
در موارد حملات شدید گاهی از تعویض پلاسما نیز استفاده می شود.
درمان هایی که سیر بیماری را تغییر می دهند.
از این گروه می توان به اینترفرون های بتا یک، گلاتیرامراستات و میتوکسانترون و ناتالیزوماب اشاره کرد. توضیح این که در ساله های اخیر چند داروی خوراکی به لیست این گروه افزوده شده است. اینترفرون های بتا با مکانیسم های مختلف باعث کاهش التهاب و در نتیجه کاهش حملات در بیماری ام اس می شوند. باید توجه داشت که اثرات اینترفرون ها بر روی بیماران ۱۰۰ % نیست و در مجموع موجب ماهش ۳۰ – ۴۰% عود حملات می شوند.
نکته مهم دیگر اینکه از این داروها عمدتا در فرم عود کننده استفاده می شود. شایع ترین عارضه این داروها علائم شبیه به سرماخوردگی پس از تزریق است.
در حال حاضر اینترفرون های بتا به سه فرم تزریق در بازار موجود است.
- نوع بتا یک a که به صورت عضلانی هفته ای یکبار تزریق می شود.
- نوع بتا یک a که سه بار در هفته به صورت زیر جلدی تزریق می شود.
- بتا یک b که به صورت یک روز در میان زیر جلدی تزریق می شود.
- گلاتیرامراستات داروی دیگری است که ترکیب سنتتیک و مشابه MBP (Nyelin Basic Protein) است و به صورت روزانه ۲۰ میلی گرم زیر جلدی تزریق می شود.
- میتوکسانترون
یک داروی سیتوتوکسیک است و در مواردی که حملات بیماری به داروهای فوق پاسخ نداده و نیز در نوع پیشرونده ثانویه استفاده می شود. عوارض جانبی دارو نسبتا زیاد است و استفاده از آن باید با مراقبت کامل از بیمار انام شود. مهمترین عارضه این دارو اثرات قلبی به صورت نارسایی یا کاردیومیوپاتی است. تزریق دارو به صورت هر سه ماه به میزان ۲۱۲ mg/m است. قبل از هر تزریق بیمار باید ازنظر قلبی و خونی بررسی شود.
ناتالیزوماب
یک آنتی بادی مونوکلونال است که به رسپتور خاصی از لنفوسیت ها چسبیده و مانع خروج آنها از دیواره عروق می شود. اثرات این دارو تقریبا حدود دو برابر اینترفرون ها است. مهمترین عارضه دارو بیماری لکوانسفالوپتی مولتی فوکال پیشرونده می باشد. متاسفانه برای ام اس پیشونده اولیه تاکنون درمان خاصی توصیه نشده است.
داروی Methylprednisolone برای درمان ام اس
این درمان برای ۵-۳ روز ادامه می یابد. این دارو حتما باید به صورت وریدی تجویز گردد. مصرف نوع خوراکی آن موجب افزایش احتمال عود بیماری می گردد!!!
اندیکاسیون تجویز پالس متیل پردنیزولون بروز حمله در MS نوع Relapsing-Remitting است. در هر حمله، متیل پردنیزولون جهت تسریع در پسرفت علائم تجویز می گردد.
- لازم به یادآوری است که معمولا شروع MS به صورت یکی از حملات تشخیص داده می شود که همگی اندیکاسیون تجویز پالس کورتون را دارند.
- مهم ترین عوارض آن تپش قلب، گرگرفتگی، سرگیجه، حالت تهوع و اولسر پپتیک می باشد.
- بهتر است همراه آن Ranitidine جهت پیشگیری از اولسر معده تجویز گردد.
متیل پردنیزون موجب تسریع در پسرفت ادم اطراف پلاک های حاد می گردد. با این مکانیزم بهبود سریعتر حمله MS، اتفاق می افتد. به همین دلیل استفاده از این دارو تاثیری در پروگنوز نهایی بیماری و کاهش تعداد عود ها ندارد.
داروهای IFN
جهت کاهش تعداد دفعات عود (Relapse) بیماری، از داروهای اینترفرون بتا استفاده می شود. این داروها در سه نوع با اسامی تجاری مختلف در ایران موجود است. شامل:
- Avonex (IFN beta-1a)
- Betaseron (IFN beta-1b)
- Rebif (IFN-beta-1a)
اندیکاسیون تجویز اینترفرون ها، MS نوع Relapsing-Remitting می باشد. متاسفانه در صورت تبدیل به نوع پیشرونده، ادامه تجویز آن فایده ای نخواهد داشت.
- این داروها با تغییر در سیتوکین ها و نوع سلول های لنفوسیت T، موجب کاهش دفعات عود بیماری می شوند.
- سندرم Flu-like (شبیه آنفولانزا)، افسردگی و واکنش در محل تزریق، عوارض مهم اینترفرون ها هستند. در صورت بروز این عوارض معمولا نیاز به قطع دارو نیست چون خودبخود بهبود می یابند.
- جهت کنترل سندرم Flu-like از داروهای NSAID استفاده می گردد.
- افزایش آنزیم های کبدی، لکوپنی و آنمی نیز جزو عوارض این گروه از داروهاست. بنابراین لازم است هر ۳ ماه یکبار CBC، AST و ALT چک گردد.
داروهای Glatiramer Acetate
داروی گلاتیرامر استات (Copaxone) نیز برای انواع مولتیپل اسکلروز Relapsing-Remitting به کار می رود. این دارو عوارض کمتری نسبت به اینترفرون ها دارد.
- داروهایی مانند: Mitoxantrone یا Natalizumab استفاده می شود. تجویز این داروها و همچنین اینترفرون ها حتما باید زیر نظر متخصص مغز و اعصاب صورت گیرد.
درمان های علامتی
بیمار ام اس برحسب وجود پلاک در مناطق مختلف سیستم عصبی دچار علائم متفاوتی می شود. بسیاری از داروهای مصرفی در این بیماران صرفا برای کاهش علائم بیماری است و نقشی در سیر بالینی آن ندارد.
بهترین درمان ام اس به شناخت انواع آن بستگی دارد
از ویژگی های دیگر این اختلال این است که پلاک ها در زمان های مختلف و در نواحی مختلف ممکن است وجود داشته باشند. بر اساس همین روند بیماری در افراد مختلف متفاوت است و درمان ام اس در تمامی افراد یک روند مشخص طی نمی کند. براساس تظاهراتی که معمولا در بیماری ام اس وجود دارد؛ ام اس را به چهار دسته اصلی تقسیم بندی می کند.
- شایعترین نوع آن، نوع بهبود یابنده یا عود کننده است که شایعترین نوع و خوش خیم ترین نوع است و یک حمله رخ می دهد و به طور کامل یا نسبی بهبودی حاصل می شود و معمولا در بین حملات پیشرفتی وجود ندارد.
- نوع دیگر از انواع بیماری ام اس، نوع پیشرونده ثانویه است که معمولا در زمینه نوع اول یعنی بیماری که با نوع بهبود یابنده، عود کننده شروع شده است پس از مدتی ممکن است فرد دچار پیشرفت بیماری شود و این پیشرفت ممکن است با عود همراه باشد یا نباشد.
- در نوع دیگری از بیماری ام اس نوع بیماری پیشرونده اولیه به آن می گویند. بیماری از زمان شروع یک سیر پیشرونده دارد و به تدریج فرد را دچار ناتوانی می کند.
- در نوع چهارم، نوعی است ضمن اینکه بیمار از ابتدا روند پیشرونده ای دارد دچار یکسری حملات می شود که به آن نوع پیشرونده عودکننده گفته می شود. در واقع این چهار نوع اصلی هستند که می توان بیماران در این دسته ها قرار داد.
عوارض عدم درمان ام اس چیست؟
بیماری ام اس یک بیماری کشنده نیست و تداخلی با میزان عمر و طول عمر فرد ندارد. در ام اس های شدید ممکن است درجاتی از ناتوانی در آینده داشته باشیم ولی ام اس باعث مرگ و میر نمی شود ولی مرگ و میر در بیماران ام اس ناشی از سایر عللی است که ممکن است دیگر افراد به آن مبتلا شوند. مانند بیماری های قلبی و عروقی، سرطان ها و سایر مواردی که احتمال آن وجود دارد تا منجر به مرگ افراد گردد.
می توان گفت این اختلال در تمامی افراد سبب ناتوانی نمی شود و خیلی از افراد پس از گذشت پانزده تا بیست از بیماری یک زندگی با روال طبیعی و معمولی دارند و خیلی از افراد پس از گذشت پانزده تا بیست از بیماری یک زندگی با روال طبیعی و معمولی دارند. در حال حاضر با درمان های جدید کیفیت سطح زندگی بیماران ام اس با درمان مناسب به گونه ای انجام می شود تا این افراد با دور از ناتوانی بتوانند به زندگی خود ادامه دهند. درمان و کنترل ام اس به شناخت انواع آن بستگی دارد و به همین خاطر ضروری است.
و در آخر
درمان ام اس یک روند چندگانه است که شامل ترکیب مداوم از روش‌های مختلف است. این بیماری از جنبه‌های مختلفی می‌تواند تحت درمان قرار بگیرد، از جمله استفاده از داروها برای کاهش حملات، کنترل علائم و کاهش پیشرفت بیماری. علاوه بر این، فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی منظم نیز می‌تواند بهبودی و کنترل بیشتری در برخی از علائم ام اس ایجاد کند. تغذیه مناسب و مدیریت استرس نیز می‌تواند نقش مهمی در کنترل و مدیریت بهتر این بیماری داشته باشد. همچنین، در برخی موارد پیشرفت‌های پزشکی ممکن است درمان‌های جدیدی را برای مدیریت ام اس برنامه ریزی می کند.
سوالات متداول
بله، در حال حاضر هرچند درمان دائمی برای ام اس موجود نیست، اما روش‌های مختلف درمانی و داروها برای کنترل علائم، کاهش حملات و کند کردن پیشرفت بیماری وجود دارند.
درمان‌های مختلفی وجود دارد که شامل داروها، درمان‌های فیزیوتراپی، تغذیه‌ای، روان‌درمانی، و در برخی موارد حتی درمان‌های جراحی می‌شوند.
بله، تغییراتی مانند تغذیه مناسب، ورزش منظم، کاهش استرس و مدیریت مناسب زمان می‌تواند.
باسلام
من چهار ساله که ام اس دارم و هفته ای سه بار امپول کاسپیرامر تزریق میکنم
حدودا دوماهی هست که پای راستم سنگین میشه و سوزن سوزنی حالت خیلی بدی هستش و راه رفتن رو برام سخت کرده