بیماری آلزایمر شایع ترین علت دمانس می باشد. از مهم ترین تظاهرات بالینی بیماری آلزایمر می توان به اختلال پیشرونده حافظه اخیر، اختلال در انجام فعالیت های نیازمند مهارت، اختلالات رفتاری و گاهی اختلال در تکلم بیمار، اشاره نمود. معمولا شروع بیماری در سالمندی است. در اغلب موارد اختلال حافظه اولین تظاهر بیماری است که عمدتأ نقص در حافظه نزدیک (اخیر) می باشد و حافظه دور بیمار که مرتبط با خاطرات سالیان دور می باشد دست نخورده است. البته می توان با معاینه ای ساده به این مطالب پی برد.
بیش تر بخوانید : راه های پیشگیری از پارکینسون
تظاهرات بالینی
علائم بیماری آلزایمر در چند مرحله صورت می گیرد :
مراحل اولیه
در مراحل اولیه بیماری آلزایمر، از علائم متداول آن می توان به فراموشی اشاره کرد. اختلال در حافظه ممکن است تشخیص داده نشده یا به فراموشی کاری خوش خیم ناشی از افزایش سن نسبت داده شود. در این بیماری، مشکلات شناختی سرانجام سبب مختل شدن فعالیت های روزمره مانند نگهداری حساب های مالی، پیروی از فرامین در محل کار، رانندگی، خرید و رسیدگی به امور منزل می شوند. برخی بیماران از این مشکلات بی اطلاع هستند ولی اکثر بیماران در اوایل سیر بیماری به اختلالات، خودآگاهی دارند. تغییر در محیط ( سفر، جابه جایی، بستری در بیمارستان) سبب بر هم خوردن پایداری بیمار می شود.
مراحل میانی
در مراحل میانی این بیماری، بیمار قادر به انجام وظایف خود در محل کار نبوده، به سهولت گم شده و دچار سردرگمی می شود، و به نظارت روزمره نیاز دارد و زبان مختل می شود. اختلالات دیداری-مکانی به تدریج لباس پوشیدن، غذا خوردن، یا حتی راه رفتن را مختل می سازند و بیماران قادر نیستند چیستان های ساده را حل کرده یا شکل های هندسی را کپی کنند. محاسبات ساده و خواندن ساعت به موازات هم دشوار می شوند.
مراحل پایانی
در مراحل آخر، برخی افراد همچنان با توان سرپا هستند، و بی هدف پرسه می زنند. از بین رفتن قدرت قضاوت و استدلال، اجتناب ناپذیر است و هذیان شایع بوده و معمولا ساده است و مضامین شایع در آن ها سرقت، خیانت یا تشخیص نادرست هویت است. مهار گسیختگی و ستیزه جویی نامتمایز می توانند رخ داده و به صورت متناوب با انزوا و انفعال (بی ارادگی) دیده می شوند. الگوهای خواب-بیداری مختل شده و سرگردانی شب هنگام برای سایر اعضای خانواده دردسرساز می شود. برخی بیماران در هنگام راه رفتن، پای خود را بر روی زمین می کشند و دچار ریژیدیته عضلانی منتشر همراه با کندی و چلفتگی حرکات می شوند. بیماران در اغلب موارد حالت پارکینسونی پیدا می کنند. ولی به ندرت در هنگام استراحت دچار لرزش، کم بسامد و با دامنه بالا هستند.
بیش تر بخوانید : بهترین جراح مغز و اعصاب
تشخیص بیماری آلزایمر
در تشخیص بیماری آلزایمر باید کرایتریاهای ذیل را در نظر داشته باشید:
- وجود دمانس ثابت شده در معاینه (به همراه اختلال عمده در حافظه نزدیک)
- اختلالات عمده ی شناختی
- بدتر شدن پیشرونده حافظه و شناخت بیمار
- عدم وجود اختلال هوشیاری
- شروع در سنین ۴۰ تا ۹۰ سال (عمدتا پس از ۶۵ سال)
- عدم وجود اختلالات سیستمیک یا سایر بیماری های مغزی توجیه کننده دمانس
در بیش از هشتاد درصد این بیماران اختلالات نوروسایکیاتریک مشاهده می گردد که می تواند به صورت اختلالات خلق (افسردگی یا مانیا)، سایکوز، تغییرات شخصیت، و یا بی قراری باشد. تقریبا دو سوم بیماران آلزایمری از افسردگی رنج می برند و یک سوم این بیماران دچار حملات هذیان و یک پنجم دچار توهم (اغلب بینایی) می گردند، در مراحل انتهایی بیماری، رفلکسهای پاتولوژیک مثل Grasp، Root یا Suck ممکن است مشاهده گردد.
در بیمار دمانسی که شک به بیماری آلزایمر وجود دارد حتما باید علل قابل درمان دمانس در درجه اول بررسی و رد شود به همین خاطر انجام آزمایشات ذیل ضروری به نظر می رسد .
نکته ای که باید یادآوری شود آن که بیماران آلزایمری در مراحل التهابی بیماری ممکن است دچار علائم پارکینسونیسم گردند. اما در صورت همراهی سمپتوم های پارکینسونی در مراحل اول بیماری (اولین سال اختلالات شناختی) باید وجود دمانس لوی بادی با سایر سندرم های دمانس پارکینسونی را مد نظر قرار داد.
- CBC
- الکترولیت ها
- گلوکز
- اوره و کراتی نین
- B12
- تست های عملکردی تیروئید
- تستهای عملکردی کبد
در موارد ذیل انجام LP و بررسی مایع مغزی نخاعی اندیکاسیون دارد
- سابقه کانسر متاستاتیک در بیمار
- شک به وجود عفونت سیستم عصبی مرکزی
- سرولوژی مثبت سیفیلیس
- وجود هیدروسفالی
- دمانس سریعا پیشرونده یا غیر معمول
- سن بیمار کمتر از ۵۰ سال باشد
- ابتلا به بیماری های ایمونوساپرسیو
- شک به واسکولیت سیستم عصبی مرکزی
در بیماران آلزایمری تمامی بررسی های مایع مغزی نخاعی شامل فشار، سلول، پروتئین و قند نرمال است .
درمان بیماری آلزایمر
به رغم عدم وجود علاج قطعی یا نوعی درمان دارویی قوی، درمان AD اقدامی چالش برانگیز و در عین حال مسرت بخش است. برقراری رابطه درست با بیمار، اعضای خانواده وی و سایر مراقبان او، برای درمان موفق ضروری است.
از بین رفتن استقلال عمل و تغییر محیط ممکن است سبب تشدید سردرگمی، سرآسیمگی و خشم شوند.
باید توجه داشت که در این بیماران تغذیه و نیاز آنان به مراقبت های بهداشتی و حمایت های عاطفی حائز اهمیت بوده و بایست توجه ویژه ای به ایشان مبذول داشت.
مدت درمان با توجه به تاثیر دارو و تحمل پذیری بیمار تعیین می گردد و از محدودیت زمانی برخوردار نمی باشد .
جهت کاهش عوارض جانبی بهتر است دارو با غذا میل گردد .
مدت مصرف دارو نامحدود و توسط پزشک تعیین می گردد . مدت مصرف دارو با توجه به صلاح دید پزشک و براساس تحمل پذیری و پاسخ دهی بیمار تعیین می گردد.
شایان ذکر است، درمان با توجه به شدت بیماری و نوع آن متفاوت خواهد بود . لذا برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص بهتر است به متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید و از مصرف خودسرانه دارو ها بپرهیزید تا از بروز عوارض جبران ناپذیر بپرهیزید.
