ظهور نشانه و علائم گذرای ناشی از؛ عملکرد و فعالیت همزمان و غیر طبیعی نورون های مغزی (سلول های عصبی) را اصطلاحا تشنج می نامند. صرع؛ نوعی اختلال مغزی می باشد که با استعداد ایجاد تشنجات، اختلالات نوروبیولوژیکی شناختی، روانی و اجتماعی بروز پیدا می کند. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله ی درمان صرع مراجعه نمایید. وقوع یک حمله تشنج منفرد یا وقوع تشنجات ناشی از؛ تب، مصرف برخی داروها، افت کلسیم یا افت قند، لزوما به منزله ی ابتلای فرد به بیماری صرع نمی باشد!!!
نکات مهم در درمان صرع کودکان
سندرم های صرعی کودکان شامل یک یا چند نوع خاص از تشنج، با سن شروع و پیش آگهی های مخصوصی می باشند که انواع مختلفی را شامل می شوند. در مجموع؛ نوع تشنج معیار مناسبی برای تعیین نوع داروهای درمانی (که بیمار به آن ها پاسخ می دهد) می باشد. همچنین سندرم صرعی پیش آهنگی مورد نیاز را تعیین می نماید.
- اگر بعد از اولین حمله ی تشنج، خطر تکرار و احتمال تشنج مجدد کم بوده و فرد وضعیت تکاملی، نوار مغز و MRI طبیعی داشته باشد؛ نیاز به شروع درمان برای فرد نیست.
- حال اگر وضعیت تکاملی، نوار مغز و MRI، معاینه ی عصبی بیمار غیر طبیعی و یا سابقه ی خانوادگی بیماری صرع داشته باشد، احتمال تکرار تشنج وجود دارد و در اکثر موارد نیاز به شروع درمان برای کودکان است.
نکات دیگری که برای شروع درمان صرع کودکان باید مد نظر قرار داد.
بخش مهم و عمده ای از درمان صرع در کودکان؛ آموزش دادن به کودک و خانواده ی وی درباره ی بیماری، روند درمان، محدودیت هایی که برای هر بیمار ایجاد می کند و نحوه ی برخورد با این محدودیت ها.
رسیدن به توافق نظر درمانی میان متخصص مغز و اعصاب و خانواده ی بیمار از اصول درمانی دیگری می باشد که باید مد نظر قرار گیرد.
از سایر نکاتی که در درمان بیماری صرع باید به آن توجه کرد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اعمال محدودیت های رانندگی در بیماران نوجوان
- اعمال محدودیت شنا کردن
چرا فرزند من دچار صرع است؟
یکی از شایع ترین عللی که سبب صرع در کودکان می شود، آسیب به مغز است که می تواند در نتیجه هر اتفاقی رخ دهد. حتی ممکن است کودک از بدو تولد دچار این مشکل باشد.
بسیاری از دانشمندان و محققان بر این باورند که ممکن است وراثت و ژنتیک در این امر تاثیر گذاشته باشد، یعنی هر کودکی که دچار تشنج می گردد، مقداری از زمینه ژنتیکی در این امر در آن دخیل بوده است.
اگر تشنج در نتیجه آسیب مغزی و دیگر تغییرات ساختاری در بدن کودک رخ دهد نیز ممکن است به خاطر زمینه ژنتیکی فرد در اختلال تشنج نقش داشته باشد. البته ذکر این نکته نیز مهم است که هر آسیب مغزی سبب صرع در کودکان نمی شود.
تشخیص صرع در کودکان
تشخیص برخی انواع صرع در کودکان سخت و دشوار است، به خصوص نوزادان و کودکان خردسال. برای اینتکه بتوان در این رده سنی صرع را تشخیص داد، لازم است تا والدین تمامی علائم را با دقت و جزئیات به پزشک بازگو کنند. در صورتی که والدین بتوانند خونسردی خود را حفظ کنند و در زمان تشنج کودک، از وی فیلم بگیرند، بسیار موثر است. در صورتی صرع علائمی نداشته باشد، تنها پزشک در صورتی می تواند تشخیص دهد که بیش از یک تشنج رخ دهد. مراحل تشخیص صرع در کودکان عبارتند از :
- بررسی سابقه پزشکی و خانوادگی
- بررسی و معاینه جسمانی
- جزئیات تشنج
- تست خون
- اسکن و تصویربرداری برای اندازه گیری مغز ( MRI، EEG یا الکتروانسفالوگرام
درمان صرع در کودکان
برای درمان صرع در کودکان روش های زیادی وجود دارد که به مختصر به بررسی هر کدام از آن ها می پردازیم :
داروهای ضدصرع
هر کودکی که به صرع مبتلا باشد، برای پیشگیری و کنترل تشنج باید از یک سری داروها به نام داروهای ضد صرع مصرف نمایند. متخصص مغز و اعصاب بهترین گزینه درمانی را برای کودکان مبتلا به صرع انتخاب می کند. در صورتی که تشنج اتفاق بیفتد، این داروها نمی توانند کاری انجام دهند و فقط می توانند از تشنج پیشگیری نمایند.
داروهای ضد تشنج نیز مانند سایر داروها ممکن است عوارض جانبی از خود داشته باشند که علائم آن را می توان در کودکان مشاهده نمود. پس از مدتی استفاده از این داروها، ممکن است بدن به این عوارض عادت کند. عوارض جانبی این داروها همچنین می توانند با تنظیم دوزها از بین روند. قطع یا تغییر روند مصرف این داروها نباید خودسر باشد و باید تحت نظر پزشک این کار را انجام داد، چرا که می تواند سبب تشدید تشنج و یا شروع مجدد آن شود.
بسیاری از داروهای ضد صرع برای کودکان تاثیر مثبتی دارند، اما برخی اوقات آن اثر بخشی کافی و لازم برای پیشگیری و تشنج مجدد را ندارند. در این صورت پزشک باید دیگر راه های درمانی را برای درمان صرع انجام دهد.
رژیم کتوژنیک
برای برخی از کودکانی که با وجود استفاده از داروهای ضدتشنج همچنان تشنج دارند، این رژیم با نظر پزشک و تحت نظر متخصص تغذیه، اغلب در کنار مصرف داروهای ضدتشنج برای بعضی کودکان در نظر گرفته می‌شود.
جراحی
آخرین راه درمانی برای صرع و تشنج، جراحی است. بسته به نوع صرع و محل شروع تشنج، کودک باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد.
آیا تا پایان عمر کودک باید داروهای ضد تشنج استفاده نماید؟
پاسخ این پرسش به نوع صرع و تشخیص پزشک متخصص بستگی دارد. بسیاری از انواع صرع در دوران کودکی و نوجوانی کنترل می شوند که دیگر نیازی به مصرف این داروها نیست و آن ها دچار تشنج نمی شوند.
چگونه می‌توانیم از تشنج فرزندمان پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از تشنج و صرع در کودکان، باید کارهای زیر را انجام می دهید :
- داروهای ضد تشنج و صرع باید طبق دستور پزشک و به موقع مصرف شوند. قطع و تغییر این داروها می تواند آن را تشدید کرده و وضعیت را وخیم تر کند. و یا حتی در صورت پایان یافتن تشنج دوباره آغاز شود. در صورت حساسیت و مشکل به این داروها، باید این مساله را با پزشک مطرح نمود.
- میزان خواب و کیفیت آن در کودکان باید خوب و منظم باشد، چرا که عدم خواب کافی می تواند احتمال تشنج را افزایش دهد.
- کودک باید تغذیه سالم داشته باشد.
محدودیت هایی برای کودکان مبتلا به صرع
به طور مثال ممکن است رانندگی برای بیماری که علائم تشنج ندارد، به مدت ۶ ماه یا بیشتر (بسته به تجویز پزشک متخصص) ممنوع شود!
شنا کردن در دریا، دریاچه، رودخانه و یا غواصی کردن در افراد مبتلا به صرع ممنوع می باشد. با این حال شنا کردن شخص مبتلا به صرع، در استخرهایی که فرد ناظر به صورت مداوم به بیمار توجه داشته باشد و دارای توانایی لازم جهت کمک کردن به او در شرایط خاص باشد، بلامانع است.
پزشک متخصص، والدین و کودک مبتلا به صرع به اتفاق هم باید ریسک شرکت در فعالیت های ورزشی را مورد بررسی قرار دهند.
- به طور مثال برای شرکت در فعالیت های ورزشی، درمان طبی مناسب، کنترل تشنج ها و نظارت صحیح برای اجتناب از خطر امری بدیهی و لازم می باشد.
- از هرگونه فعالیتی که احتمال وقوع تشنج را به همراه دارد، دوری کنید. (به طور مثال: کوهنوردی، پارالل های ژیمناستیک، شیرجه های عمیق و…)
اجازه ی شرکت در سایر فعالیت های ورزشی بسته به شرایط خاص بیمار و نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب تعیین می گردد.
- مشاوره برای حمایت از والدین و آگاهی دادن به آن ها به درمان بیماری کمک شایانی می نماید. حمایت ها و ارزش یابی های روانی خاصی جهت بررسی اختلالات یادگیری و الگوهای رفتاری غیر طبیعی (که ممکن است همراه با بیماری صرع ایجاد شوند)، مورد نیاز می باشند.
نقش والدین در درمان کودکان مبتلا به صرع
لازم است والدین را بدون ایجاد استرس و اضطراب در آن ها، نسبت به خطرات احتمالی بیماری صرع و عوارض آن، آگاه ساخت. به طور مثال والدین باید از حمایت و مراقبت بیش از اندازه از کودک منع شوند تا از ایجاد تاثیرات نامطلوب روان شناختی در کودک جلوگیری نمایند.
زیرا مراقبت های افراطی و بیش از اندازه از کودک باعث ایجاد اختلالات روان-شناختی و عملکردی در او می شود و اعتماد به نفس آن را زیر سوال می برد.
اگر کودک در سن یادگیری مناسبی قرار داشت، نیاز است تا اقدامات لازم جهت مواجه شدن با تشنج و سایر عوارض بیماری صرع را به او آموخت. انتخاب دارو بر اساس؛ نوع تشنج، صلاحدید پزشک متخصص و هماهنگی با بیمار و خانواده ی او صورت می گیرد.
در هر صورت، اگر اقدامات درمانی مناسبی جهت درمان صرع در زمان مناسب صورت نگیرد، شاهد ایجاد طیف وسیعی از اختلال در عملکرد های روزانه، شغلی، اجتماعی، یادگیری فرد تا آسیب های جسمی حاد (گاها عوارضی که جان بیمار را تهدید می کند) می باشیم.
چکیده مطلب
عدم درمان صرع در کودکان (در زمان و از طریق درست) یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در مرگ و میر های ناگهانی می باشد. خوشبختانه داروها و روش های مختلف درمانی کمک بسیار زیادی در کنترل صرع و عوارض ناشی از آن می کنند.
این نعمت خیلی ارزنده و بزرگی می باشد که با استفاده ی درست و مناسب از آن می توانیم به بهبود زندگی بیمار مصروع کمک نماییم.
