پیشگیری از سکته مغزی

وقتی که جریان خون در قسمتی از مغز از بین برود، سکته مغزی اتفاق می افتد. در این صورت است که سلول های مغز نمی توانند خون و اکسیژن کافی دریافت کنند. همین امر می تواند سبب مرگ سلول های مغزی شود. سکته مغزی می تواند سبب آسیب مغزی همیشگی، طولانی مدت و مرگ گردد. حال اینجا پرسش هایی پیش می آید که ایجاد چه راهی برای پیشگیری از سکته مغزی وجود دارد؟ چه عواملی باعث سکته ی مغزی می شوند؟

سندرم های سکته مغزی

ملاک های مختلفی برای دسته بندی سندرم های سکته مغزی وجود دارد :

• ملاک زمانی
• ملاک پاتولوژیک
• ملاک عروقی
• ملاک اتیولوژیک

علائم سکته مغزی

در بیماران دچار مشکلات نورولوژیک حاد، افتراق سندرم های سکته مغزی از شرایط مشابه که تابلویی شبیه سکته مغزی ایجاد می کنند یا در تصویر برداری، ضایعاتی شبیه ضایعات سکته مغزی دارند گاه مشکل می شود.

ضایعات ساختاری

هماتوم سابدورال، تومورهای مغزی، آنسفالیت و آبسه مغزی

علل متابولیک

هیپوگلیسمی، هیپوناترمی، هیپرکلسمی، آنسفالوپاتی کبدی یا کلیوی

تشنج

فاز پست ایکتال تشنج و فلج Todd بعد از تشنج گاه با سندرم سکته مغزی اشتباه گرفته می شود.

• مالتیپل اسکلروز

میگرن

گرچه میگرن خود به عنوان ریسک فاکتور سکته شناخته می شود، ولی پیش درآمد (اورا) در میگرن کلاسیک می تواند با TIA اشتباه شود. میگرن همی پلژیک نیز می تواند سکته مغزی را تقلید کند.

بیماری های نخاعی (میلوپاتی)

در میلوپاتی های حاد به ویژه در ناحیه گردن ضعف اندام ها و اختلال اسفنکتری بارز است.

علت‌های ایجاد سکته مغزی

سکته مغزی دو علت عمده دارد. علت اولیه این است که یکی از شریان های مغز مسدود می گردد که در آن صورت سکته مغزی ایسکمیک رخ می دهد. در حالت دوم، فقط یکی از شریان های مغز پاره می شود و همین سبب نشتی خون می شود. در این صورت سکته مغزی ناشی از خونریزی اتفاق می افتد.

برخی از افراد ممکن است به نوعی اختلال موقت در خون رسانی به مغز دچار شوند. به آن حمله ایسکمیک گذرا می گویند. این امر سبب ایجاد علائم طولانی مدت نمی شود.

برخی از علل سکته مغزی به شرح زیر است :

سکته مغزی ناشی از قطع جریان خون یا سکته مغزی ایسکمیک

از شایع ترین انواع سکته مغزیمی توان به سکته مغزی ایسکمیک اشاره نمود. این سکته با تنگ شدن و یا بسته شدن عروق خونی مغز اتفاق می افتد. جریان خونی در این نوع سکته به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد که به آن ایسکمی گفته می شود.

از علل تنگ یا بسته شدن عروق خونی، می توان به جمع شدن چربی در جداره عروق اشاره کرد. در صورتی که لخته های خون در جریان خون حرکت کند، در محلی که عروق دچار تنگی شده اند، انسداد رخ می دهد.

سکته مغزی ناشی از خونریزی

اگر فردی بر اثر خونریزی دچار سکته مغزی شود، یکی از عروق مغزی پاره شده و نشتی خون اتفاق می افتد. در شرایط خاصی خونریزی مغزی می تواند مغز را تحت تاثیر قرار داده و فرد دچار سکته مغزی شود. یه اسن نوع از سکته مغزی، سکته هموراژیک گفته می شود.

عواملی که بر اثر خونریزی در مغز، دچار سکته مغزی می شوند، به شرح زیر است :

• عواملی همچون جمع شدن غیر طبیعی پروتئین ها در جداره رگ های مغزی که سبب تضعیف دیواره عروق مغز می شود.
• استفاده بیش از اندازه از داروهای ضد اعقاد خون
• بیماریهایی همچون آنوریسم که نقص های مادرزادی عروق مغزی هستند.
• اگر فشار خون بالا کنترل نشود.
• آسیب و ضربه دیدن مغز بر اثر سوانح اتومبیل

حمله‌های ایسکمیک گذرای مغز (TIA)

برخی اوقات، سکته های مغزی کوچکی در مغز رخ می دهد که به آن حمله‌های ایسکمیک گذرای مغز گفته می شود. که یک ایجا یک سری علائم گذرا می شود که همچون سکته مغزی هستند. این نوع حمله سبب علائمی دائمی در افراد نمی گردد. نشانه های حمله ایسکمیک سبب کاهش موقت خونرسانی به یکی از نواحی مغز اتفاق می افتد و حتی ممکن است در عرض ۵ دقیقه خود را بروز دهد.

این نوع حمله‌ها نیز همچون سکته مغزی ناشی از قطع جریان خون، به دلیل اختلال گذرا در خونرسانی به قسمتی از مغز اتفاق می‌افتد.

هنگام سکته مغزی چه کنیم؟

روش های اصلی در درمان سکته ایسکمیک مغز به دو گروه اصلی درمان حمایتی و درمان اختصاصی تقسیم می شوند:

درمان های حمایتی در فاز حاد استروک

بیمارانی که دچار سکته مغزی شده اند و فقط به عنوان اورژانس داخلی و نه به عنوان نورولوژیک شناخته شده اند، باید در بخش استرک بیمارستان بستری شوند. در صورتی که بیش از دو روز از سکته مغزی آن ها گذشته باشد که عارضه ای نیز نداشته است، نیاز به درمان اضافی ندارد. از رایج ترین روش های درمانی حمایتی می توان به موار زیر اشاره کرد :

حفظ راه هوا

از دیگر موارد اورژانس، ارزیابی ABC قدم اول است. برای افرادی که دچار سکته مغزی شده و سطح هوشیاری آن ها پایین آمده است، لوله تراشه جهت حفظ راه هوایی تجویز یم شود.

ارزیابی تغذیه ای

ارزیابی تغذیه ای به این صورت است که بیماران حداقل به مدت ۲۴ ساعت ناشتا باشند تا از خطر آسپیراسیون و افتا اکسیژن شریان بعد از تغذیه در بیماران استروکی پیشگیری شود . سرم ایزوتونیگ برای درمان استفاده شود.

پس از گذشت ۲۴ ساعت، اگر سطح هوشیاری خوب باشد و بلع وی طبیعی باشد، رژیم غذایی خوراکی با قوام نرم را شروع کرد.

• جلوگیری از زخم استرس

برای جلوگیری از زخم استرس فرآورده های تزریقی H2 بلاکر یا پنتاپرازول ضروری است.

• وضعیت بیمار

وضعیت نیمه نشسته علاوه بر کاهش فشار داخل جمجمه سبب بهبود اشباع اکسیژن شریانی می شود.

• کنترل قند

به علت شرایط بی هوازی، قند خون بالا در بیماران سکته مغزی به واسطه تولید اسید لاکتیک سب بدتر شدن پیش آگهی می شود.

• کنترل فشار خون

در فاز حاد سکته مغزی، به علت به هم خوردن قدرت خود تنظیمی عروق مغز، خونرسانی به مغز وابسته به فشار خون شریانی است و نوسانات فشار خون می تواند، عوارض سویی به جا بگذارد. لذا بالا بودن شدید فشار خون و یا کاهش بیش از اندازه ی آن به ترتیب سبب تشدید ادم مغزی و ایسکمی مغز خواهند شد.

• پیشگیری از ترمبوز وریدی اندام ها

روش های اصلی، فیزیوتراپی مرتب، استفاده از جوراب کشی و مصرف هپارین (و یا هپارینوییدها) به فرم زیر جلدی.

ب) درمان های اختصاصی

درمان های اختصاصی سکته مغزی در فاز حاد، بر اساس اهداف درمانی، به دو گروه اصلی تقسیم می شوند:

• درمان های مرتبط با برقراری مجدد جریان خون Reperfusion

هدف این گروه اقدامات رفع انسداد رگ مبتلا برای حفظ و بازیابی نسج دچار ایسکمی در دیستال به محل انسداد است.

• درمان های مرتبط با جلوگیری از عود سکته

دارو برای پیشگیری از سکته مغزی

از جمله روش های شایع به منظور جلوگیری از سکته مغزی و یا عود مجدد آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

داروهای مهار کننده فعالیت پلاکتی

از این گروه، داروی انتخابی در فاز حاد سکته مغزی، آسپرین است. این دارو باید طی ۴۸ ساعت اول به کار رود. داروهای مهار کننده فعالیت پلاکتی به ویژه در سکته های مغزی آتروترومبوتیک و لاکونار با جلوگیری از تشکیل ترومبوز جدید سبب کاهش احتمال سکته مغزی جدید و سکته قلبی جدید می شوند.

داروهای کاهنده چربی خون

داروهای کاهنده کلسترول خون (گروه استاتین) با روش های مختلف سبب جلوگیری از سکته مغزی، می شوند. مصرف آن ها در درمان سکته های مغزی صرفا محدود به اثر کاهنده کلسترول خون نمی شود، بلکه با مکانیسم آثار اندازه پلاک آترومی نیز سبب بهبود پیش آگهی سکته مغزی و کاهش احتمال سکته مغزی و یا قلبی می شوند.

جراحی

در انفارکت وسیع مغزی در مسیر شریان مغزی میانی گاه به علت ادم شدید فتق مغزی رخ می دهد. (انفارکت بدخیم) که در این موارد انجام جراحی (کرانیوتومی) و تخلیه قسمت اعظم نیمکره مغزی دچار انفارکت به عنوان روش نجات دهنده جان بیمار به کار می رود.