سندرم آلیس در سرزمین عجایب (AIWS) یکی از اختلالات نادر عصبی است که در آن بیماران دچار تحریف‌هایی عجیب در درک اندازه، شکل، فاصله و حتی گذر زمان می‌شوند. این اختلال نام خود را از داستان معروف «آلیس در سرزمین عجایب» گرفته است، جایی که آلیس با تغییرات عجیب و غریب در اندازه خود و محیط اطرافش روبه‌رو می‌شود.
AIWS اغلب با میگرن، عفونت‌های ویروسی یا بیماری‌های عصبی مرتبط است و بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود. در حالی که این سندرم می‌تواند برای بیمار گیج‌کننده و حتی ترسناک باشد، معمولاً خوش‌خیم است و به مرور زمان یا با درمان بیماری زمینه‌ای بهبود می‌یابد.
برای متخصصان مغز و اعصاب، شناخت این سندرم از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا علائم آن می‌تواند با سایر اختلالات عصبی مانند صرع یا ضایعات مغزی اشتباه گرفته شود. تشخیص دقیق و آگاهی از ماهیت گذرا و غیر خطرناک این اختلال، به کاهش اضطراب بیمار و ارائه درمان مناسب کمک می‌کند.
علائم سندرم آلیس در سرزمین عجایب
علائم AIWS به طور عمده شامل تحریف در ادراک حسی و زمانی است. این تحریفات معمولاً به صورت ناگهانی ظاهر می‌شوند و می‌توانند چند دقیقه تا چند ساعت ادامه داشته باشند.
تغییرات بینایی
📌 اشیا یا اندام‌های بدن کوچک‌تر از حد معمول به نظر می‌رسند.
📌 اشیا یا اعضای بدن بزرگ‌تر از اندازه واقعی دیده می‌شوند.
📌 اشیا دورتر از موقعیت واقعی خود به نظر می‌رسند.
📌 اشیا نزدیک‌تر از حد طبیعی احساس می‌شوند.
📌 اشکال و خطوط اجسام دچار اعوجاج یا تغییر می‌شوند.
تغییر در ادراک بدن
احساس بزرگ یا کوچک شدن بخشی از بدن یا کل بدن احساس کشیدگی یا تغییر شکل اندام‌ها از علائم این سندروم است.
تحریف در حس زمان
احساس کند یا سریع گذشتن زمان و ناتوانی در تشخیص فاصله زمانی صحیح از دیگر علائم این سندروم است.
تغییرات شنیداری
شنیدن صداها به صورت مبهم، دورتر یا نزدیک‌تر از حد واقعی و تغییر در بلندی یا فرکانس صداها نیز می تواند از نشانه های سندروم آلیس در سرزمین عجایب باشد.
تحریف در ادراک فضایی
احساس تغییر در فاصله یا عمق اختلال در هماهنگی حرکات به دلیل درک نادرست از فضا نیز گاهی زخ می دهد.
تغییر در حس لامسه
احساس بزرگ یا کوچک شدن اشیا هنگام لمس، احساس ناهنجار یا غیرطبیعی از دمای محیط یا بافت اجسام نیز در این سندروم ایجاد می شود.
علائم روان‌شناختی
احساس بیگانگی از محیط، احساس جدا شدن از بدن و اضطراب یا ترس ناشی از تجربه علائم نیز ایجاد می شود.
ویژگی‌های علائم
ناگهانی و گذرا: علائم معمولاً به طور ناگهانی ظاهر شده و به همان سرعت برطرف می‌شوند.
خوش‌خیم: در اغلب موارد، علائم خطری جدی ندارند و پس از مدتی بدون عوارض برطرف می‌شوند.
تکرارشونده: برخی افراد ممکن است دوره‌های مکرر از علائم را تجربه کنند، به‌ویژه در زمان انواع میگرن یا استرس شدید.
بیشتر بخوانید: بهترین متخصص درمان میگرن در تهران
علت ابتلا به سندروم آلیس در سرزمین عجایب
علت دقیق سندرم آلیس در سرزمین عجایب (AIWS) به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که این سندرم می‌تواند نتیجه اختلال در فعالیت مغز، به ویژه در لوب پس‌سری (Occipital Lobe) و لوب گیجگاهی (Temporal Lobe) باشد که مسئول پردازش بینایی، شنوایی و ادراک فضایی هستند. اما برخی عوامل و بیماری‌های می‌تواند با این سندروم مرتبط باشد که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
درد میگرن در کودکان:یکی از شایع‌ترین علل AIWS است. تصور می‌شود که تغییرات جریان خون مغزی یا فعالیت الکتریکی غیرطبیعی طی حملات میگرنی باعث بروز تحریفات ادراکی می‌شود.
عفونت‌های ویروسی: ویروس اپشتین بار (EBV) که عامل مونونوکلئوز عفونی است، یکی از عوامل شناخته‌شده در ایجاد AIWS است. سایر عفونت‌های ویروسی نیز می‌توانند لوب پس‌سری را تحت تاثیر قرار دهند.
صرع لوب گیجگاهی:تشنج‌هایی که در لوب گیجگاهی رخ می‌دهند، می‌توانند باعث تغییرات ادراکی مشابه AIWS شوند.
آسیب‌های مغزی:ضربه به سر یا آسیب‌های تروماتیک مغز ممکن است باعث اختلال در درک اندازه و فاصله شود.
اختلالات روان‌پزشکی:برخی از موارد AIWS با اضطراب شدید، افسردگی یا اختلالات روان‌پریشی مرتبط هستند که نشان‌دهنده تأثیر عوامل روان‌شناختی بر این سندرم است.
مصرف داروها یا مواد توهم‌زا:مصرف داروهای خاص، مواد توهم‌زا یا حتی برخی از داروهای تجویز‌شده برای بیماری‌های عصبی می‌تواند باعث بروز علائم مشابه شود.
سکته مغزی یا تومورهای مغزی:هرگونه ضایعه در لوب پس‌سری یا گیجگاهی می‌تواند به تحریفات ادراکی منجر شود.
مکانیسم پاتوفیزیولوژیک: این سندرم به دلیل اختلال در پردازش سیگنال‌های حسی مغز ایجاد می‌شود. تصور می‌شود که نواحی مغزی مرتبط با پردازش اندازه و فاصله، تحت تأثیر قرار می‌گیرند و در نتیجه، ادراک بیمار از بدن خود یا محیط اطراف به شکل غیرواقعی تغییر می‌کند.
درمان و مدیریت سندرم آلیس در سرزمین عجایب
سندرم آلیس در سرزمین عجایب معمولاً خوش‌خیم و گذرا است، اما بسته به علت زمینه‌ای، درمان‌های مختلفی برای کنترل یا کاهش علائم وجود دارد. مدیریت AIWS بیشتر بر شناسایی و درمان عامل محرک یا بیماری همراه تمرکز دارد.
درمان بیماری‌های زمینه‌ای
میگرن: در مواردی که آلیس در سرزمین عجایب ناشی از میگرن است، درمان و پیشگیری از حملات میگرنی می‌تواند علائم را کاهش دهد.
عفونت‌های ویروسی: در صورت وجود عفونت ویروسی (مانند ویروس اپشتین بار)، درمان حمایتی و مدیریت علائم توصیه می‌شود تا ویروس از بدن دفع شود.
صرع: اگر این سندروم با صرع همراه باشد، داروهای ضد تشنج مانند کاربامازپین یا لاموتریژین می‌توانند به کنترل حملات و درمان صرع کمک کنند.
بیشتر بخوانید: بهترین متخصص درمان صرع
اختلالات روانی: در مواردی که سندروم آلیس در سرزمین عجایب با اضطراب یا افسردگی همراه است، روان‌درمانی و داروهای ضدافسردگی می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند.
تغییر سبک زندگی و مدیریت استرس
کاهش استرس: تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی می‌توانند به کاهش دفعات و شدت علائم کمک کنند.
خواب کافی: کمبود خواب می‌تواند عامل محرک AIWS باشد. تنظیم برنامه خواب و داشتن استراحت کافی اهمیت زیادی دارد.
تغذیه مناسب: پرهیز از مصرف غذاهای تحریک‌کننده میگرن مانند شکلات، کافئین و غذاهای فرآوری‌شده می‌تواند مؤثر باشد.
اطمینان‌بخشی به بیمار
توضیح ماهیت خوش‌خیم و گذرای این نوع سندروم برای بیمار (به‌ویژه کودکان) بسیار مهم است. اطمینان دادن به بیمار که این علائم خطرناک نیستند و خودبه‌خود برطرف می‌شوند، به کاهش اضطراب کمک می‌کند.
پایش و پیگیری
نظارت منظم: در صورت تکرار یا تشدید علائم، بررسی‌های تکمیلی مانند MRI یا EEG برای رد سایر بیماری‌های عصبی توصیه می‌شود.
ارزیابی دوره‌ای: اگر این نوع سندروم به طور مکرر رخ دهد، پایش وضعیت مغزی و عصبی بیمار ضروری است.
نتیجه گیری
سندرم آلیس در سرزمین عجایب یک اختلال نادر و گذرا است که باعث تحریفات در ادراک حسی، زمانی و فضایی می‌شود. این علائم، که معمولاً ناشی از شرایطی مانند میگرن، عفونت‌های ویروسی یا اختلالات عصبی هستند، معمولاً خوش‌خیم و به‌طور طبیعی بهبود می‌یابند. درک این سندرم و آگاهی از علائم آن برای متخصصان مغز و اعصاب اهمیت زیادی دارد تا بتوانند آن را از سایر اختلالات عصبی تمایز دهند و درمان مناسب را ارائه دهند. مدیریت علائم این سندرم به کمک درمان بیماری‌های زمینه‌ای و حمایت روانی می‌تواند به بیماران در کاهش اضطراب و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.