درمان ام اس با rTMS، یکی از جدیدتین روش‌های درمانی این بیماری پر فراز و نشیب است. مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS) باعث علائمی همچون اختلال حرکتی، خستگی مزمن، مشکلات بینایی، اختلالات شناختی می‌شود. در سال‌های اخیر، روش‌های درمانی متعددی برای کنترل پیشرفت این بیماری پیشنهاد شده‌اند که یکی از نوین‌ترین آن‌ها، درمان ام اس با تحریک مغناطیسی مغز به صورت مکرر است. آیا آر تی ام اس می‌تواند یک درمان قطعی برای بیماری ام اس باشد؟ در انتهای مقاله امکان دریافت مشاوره آنلاین از متخصص مغز و اعصاب برای شما فراهم شده است.
ام اس را بشناسید
بررسی درمان ام اس با rTMS نیازمند درک دقیق از بیماری ام اس است. بیماری ام اس (مولتیپل اسکلروزیس) یک اختلال خودایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی بدن به غلاف محافظ میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع حمله می‌کند. این آسیب باعث اختلال در انتقال پیام‌های عصبی و بروز علائمی مانند ضعف عضلانی، مشکلات بینایی، اختلالات تعادلی، خستگی شدید و مشکلات شناختی خواهد شد. ام اس معمولا در سنین جوانی بروز می‌کند و روند پیشرفت آن می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
- شیوع MS در مناطق با عرض جغرافیایی بالا (کشورهای شمالی اروپا، کانادا و شمال ایالات متحده) بیشتر است و در این مناطق حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر گزارش شده است.
- این بیماری بیشتر در زنان شایع است؛ نسبت ابتلا در زنان به مردان تقریبا ۲ تا ۳ برابر بیشتر است.
- معمولا در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی تشخیص داده می‌شود، هر چند می‌تواند در کودکان و سالمندان نیز بروز کند.
مکانیسم اثر rTMS در بیماران ام اس
rTMS یا تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای مکرر، یک روش درمانی غیر تهاجمی و بدون درد است. این روش با استفاده از یک دستگاه مخصوص، پالس‌های مغناطیسی کوتاه مدت به مغز ارسال می‌کند. دستگاه rTMS شبیه یک حلقه مغناطیسی است که روی سر قرار می‌گیرد. این حلقه، میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند که وارد مغز شده و جریان‌های الکتریکی بسیار کوچکی را در نواحی خاصی از مغز تولید می‌کند.
این جریان‌های الکتریکی باعث تحریک یا آرامش سلول‌های عصبی می‌شوند. به زبان ساده، rTMS می‌تواند فعالیت مغز را در نقاطی که دچار مشکل شده‌اند، تنظیم کند. در بیماری ام اس، پوشش محافظ سلول‌های عصبی (میلین) آسیب دیده است. این آسیب باعث می‌شود پیام‌های عصبی به خوبی منتقل نشوند و علائمی مثل ضعف عضلانی، خستگی و مشکلات خلقی به وجود بیاید. وقتی rTMS به این مناطق مغز داده می‌شود، نورون‌ها (سلول‌های عصبی) دوباره فعال شده و ارتباط بهتری با هم برقرار می‌کنند. این فرآیند به مغز کمک می‌کند خودش را بازسازی کند و با کاهش علائم به درمان بیماری ام اس کمک کند.
برای مثال:
- تحریک ناحیه کنترل حرکت می‌تواند ضعف عضلانی را کاهش دهد.
- تحریک نواحی مرتبط با خلق و حافظه ممکن است به درمان افسردگی با آر تی ام اس و مشکلات شناختی کمک کند.
در نهایت، درمان ام اس با rTMS روشی است که به مغز کمک می‌کند دوباره بهتر کار کند، بدون نیاز به داروهای سنگین یا جراحی.
مزایای درمان ام اس با rTMS
- غیر تهاجمی بودن
- نداشتن عوارض داروهای خوراکی و تزریقی
- قابلیت تکرار جلسات بدون آسیب به بافت مغز
- تاثیر مثبت روی علائم نورولوژیکی و روانی
- کاهش اسپاسم و افزایش قدرت عضلانی در برخی بیماران
بیشتر بخوانید: درمان آلزایمر با rtms امکان پذیر است؟
درمان ام اس با rTMS در چه افرادی موثرتر است؟
تحقیقات بالینی و گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهند که درمان ام اس با rTMS برای همه بیماران نتایج یکسانی ندارد. برخی بیماران نسبت به این روش واکنش بهتر و سریع‌تری نشان می‌دهند، به ویژه آن‌هایی که علائم خاصی دارند یا در مراحل خاصی از بیماری هستند.
در ادامه به گروه‌هایی اشاره می‌کنیم که احتمال موفقیت درمان در آن‌ها بیشتر است:
افراد دچار خستگی مزمن (Fatigue):
خستگی شدید یکی از شایع‌ترین و ناتوان کننده‌ترین علائم ام اس است. rTMS با تحریک نواحی خاصی از مغز می‌تواند سطح انرژی بیمار را بالا ببرد و احساس خستگی را کاهش دهد. در برخی مطالعات، بیماران پس از چند جلسه درمان، کاهش چشمگیری در خستگی گزارش کردند.
بیمارانی با اسپاستیسیته (سفتی عضلات):
سفتی غیر طبیعی عضلات، حرکات بیمار را محدود و دردناک می‌کند. تحریک قشر حرکتی مغز با rTMS می‌تواند پیام‌های عصبی کنترل کننده عضلات را بهبود بخشد و از میزان گرفتگی بکاهد. این موضوع در بیماران با درگیری اندام‌های تحتانی بسیار موثر بوده است.
افراد دچار افسردگی مقاوم به دارو:
افسردگی یکی از عوارض شایع ام اس است که گاهی به داروهای ضد افسردگی پاسخ نمی‌دهد. در این بیماران، rTMS به عنوان یک روش درمانی مکمل، با تحریک لوب پیش پیشانی مغز، خلق و خوی بیمار را بهبود می‌بخشد و احساس امیدواری و انرژی روانی را تقویت می‌کند.
مبتلایان به اختلالات شناختی (Cognitive Dysfunction):
مشکلاتی مثل فراموشی، کاهش تمرکز و کندی ذهنی در برخی بیماران MS دیده می‌شود. تحریک مغناطیسی در نواحی مرتبط با حافظه و توجه می‌تواند عملکرد شناختی را بهبود دهد و به بیمار کمک کند کارهای روزمره را بهتر انجام دهد.
افرادی با پاسخ ضعیف به داروهای تعدیل کننده ایمنی:
برای بعضی بیماران، داروهای خط اول مانند اینترفرون یا فینگولیمود تاثیر قابل توجهی در کنترل علائم ندارند. در این موارد، استفاده از rTMS می‌تواند به عنوان یک روش مکمل، اثربخشی درمان کلی را افزایش دهد.
در مجموع، درمان ام اس با rTMS برای بیمارانی که علائم نورولوژیک خاصی دارند یا از نظر روانی و عملکرد شناختی آسیب دیده‌اند، بسیار امیدوار کننده‌تر است. برای مثال در بسیاری از افراد مبتلا به ام اس، میگرن نیز تشخیص داده شده است و درمان میگرن با rtms نیز یکی از مهمترین بخش‌های تحقیقاتی به شمار می‌رود.
شواهد علمی درباره اثربخشی rTMS
مطالعات منتشر شده در Up To Date
در این منبع معتبر که به روزترین مقالات پزشکی را منتشر می‌کند، گزارشی آمده است که نشان می‌دهد rTMS می‌تواند به کاهش خستگی و بهبود خلق بیماران مبتلا به ام اس کمک کند. در این مطالعه، بیمارانی که به مدت ۴ هفته تحت جلسات rTMS قرار گرفته بودند، پیشرفت قابل توجهی در عملکردهای شناختی مانند حافظه، تمرکز و تصمیم گیری نیز نشان دادند.
مرجع Adams & Victor’s Neurology
در این کتاب پایه‌ای نورولوژی، اشاره شده است که rTMS می‌تواند فعالیت قشر پیش پیشانی مغز را تنظیم کند. این بخش از مغز در کنترل خلق، تصمیم گیری و عملکردهای رفتاری نقش کلیدی دارد. تعدیل فعالیت این ناحیه با rTMS می‌تواند باعث کاهش علائم روانشناختی در بیماران ام اس شود.
در کتاب Kaplan’s Synopsis of Psychiatry
این منبع معتبر روانپزشکی تاکید دارد که تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) در درمان افسردگی، به ویژه در بیماران مقاوم به دارو، موثر است. در بیماران مبتلا به ام اس که هم‌مان دچار افسردگی هستند، استفاده از rTMS می‌تواند به عنوان درمان مکمل در کنار داروهای ضدافسردگی، علائم خلقی را کاهش داده و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
بیشتر بخوانید: آیا درباره درمان سکته مغزی با rtms چیزی می‌دانید؟
محدودیت‌ها و چالش‌ها
با وجود نتایج امیدوار کننده، درمان ام اس با rTMS هنوز به عنوان درمان خط اول شناخته نمی‌شود. چالش‌هایی مانند:
- نبود استاندارد واحد برای شدت و محل تحریک
- تفاوت پاسخ بیماران به تحریک
- نیاز به جلسات مکرر و طولانی مدت
- دسترسی محدود در مراکز درمانی شهرستان‌ها
باعث شده این روش هنوز به صورت عمومی استفاده نشود. یکی از بهترین مراکز درمانی با بهره گیری از تکنولوژی آر تی ام اس کلینیک مهر گلاب زیر نظر دکتر ناصر مهربان متخصص مغز و اعصاب است. برای دریافت اطلاعات بیشتر روی دکمه زیر کلیک کنید.
تعداد جلسات درمانی rTMS برای بیماران مبتلا به MS
هر جلسه بین ۲۰ تا ۴۰ دقیقه زمان می‌برد و طی آن، پالس‌های مغناطیسی به نواحی خاصی از مغز ارسال می‌شود. مدت زمان دقیق بستگی به ناحیه هدف مغز و میزان فرکانس تحریک دارد. تعداد جلسات مورد نیاز برای اثربخشی درمان نیز به شدت علائم و اهداف درمانی بستگی دارد. به طور معمول، ۱۵ تا ۲۰ جلسه در طول چند هفته (مثلا ۵ جلسه در هفته به مدت ۳ تا ۴ هفته) توصیه می‌شود. برخی بیماران پس از چند جلسه اول بهبود در خلق، خستگی یا تمرکز را احساس می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است برای دریافت نتایج مطلوب، دوره کامل درمان را نیاز داشته باشند.
پزشک معالج با بررسی وضعیت بیمار، شدت علائم (مانند خستگی، افسردگی، اختلالات شناختی یا حرکتی) و پاسخ به جلسات اولیه، تعداد نهایی جلسات را تعیین می‌کند. در برخی موارد، جلسات ثبیت کننده نیز به صورت ماهانه یا دوره‌ای توصیه می‌شود تا از بازگشت علائم جلوگیری شود.
عوارض احتمالی rTMS در بیماران ام اس
درمان ام اس با rTMS معمولا ایمن در نظر گرفته می‌شود و عوارضی ندارد اما مانند هر روش درمانی دیگر، احتمال بروز برخی عوارض خفیف و موقتی وجود دارد:
- سردرد خفیف پس از جلسات
- احساس سوزن سوزن شدن در ناحیه تحریک شده
- خستگی یا تحریک پذیری موقتی
- غیر قابل استفاده در افرادی با سابقه صرع و تشنج
با این حال، عوارض جدی بسیار نادرند و با تنظیم درست شدت و محل تحریک، قابل پیشگیری هستند. تنها کافی‌ست که این تکنیک توسط بهترین متخصص مغز و اعصاب در تهران انجام شود تا بهترین نتیجه بدون عوارض را مشاهده کنید.
❓سوالات متداول درباره درمان ام اس با آر تی ام اس
در حال حاضر، بسیاری از بیمه‌ها هزینه rTMS را پوشش نمی‌دهند، اما برخی مراکز تخفیف‌هایی برای بیماران مزمن در نظر می‌گیرند.
خیر، rTMS معمولا به عنوان درمان مکمل در کنار داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی یا ضد افسردگی استفاده می‌شود، نه جایگزین آن‌ها.
بیشترین اثربخشی در کاهش خستگی مزمن، بهبود خلق و خوی، کاهش اسپاسم عضلانی و بهبود تمرکز و حافظه در مراحل ابتدایی بیماری گزارش شده است.
جمع بندی
درمان ام اس با rTMS یک گزینه درمانی غیر تهاجمی و نوین است که می‌تواند به کاهش علائم حرکتی، شناختی و روانی بیماران کمک کند. این روش بر اساس منابع معتبر نورولوژی و روانپزشکی، آینده‌ای روشن در درمان مکمل MS دارد؛ به ویژه در بیمارانی که به درمان‌های دارویی پاسخ کامل نمی‌دهند. اگر از بیمای ام اس رنج می‌برید برای بهره مندی از درمان‌های جدید همین حالا با شماره‌های سایت تماس بگیید.